Yurt Dışı Tebligat ve İstinabe Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Yurt dışı tebligat ve istinabe talepleri, Türk hukuk sisteminde uluslararası adlî iş birliğinin temel araçları arasında yer almaktadır. Bu talepler, hem yargılamaların adil ve eşit şekilde yürütülmesi hem de tarafların usul haklarının korunması bakımından büyük önem taşır. 20 Aralık 2024 CUMA tarihli ve aşağıda detayları mevcut Tebliğ ile yurt dışı tebligat ve istinabe işlemlerinde uygulanacak usul, esaslar ile masraflar ayrıntılı bir biçimde düzenlenmiş olup, özellikle yargı mercileri ile Adalet Bakanlığı arasındaki koordinasyon süreçleri ve masraf yükümlülükleri net bir şekilde belirlenmiştir.

Tebliğin amacı nedir?

Tebliğin temel amacı, uluslararası adlî iş birliği çerçevesinde yapılan yurt dışı tebligat ve istinabe taleplerinde ödenmesi gereken masrafları belirlemektir. Böylece hem uygulamada yeknesaklık sağlanmakta hem de yargı mercilerinin ve tarafların ödeyecekleri masraflar önceden öngörülebilir hale getirilmektedir.

Tebliğin dayanağı nedir?

Bu Tebliğ, 25/1/2012 tarihli ve 28184 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tebligat Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmeliğin 39. maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Böylece, kanun ve yönetmeliğin verdiği yetki çerçevesinde Bakanlık, yurt dışı tebligat ve istinabe işlemlerine ilişkin ayrıntılı düzenlemeleri yürürlüğe koymuştur.

Tebliğde yer alan tanımlar nelerdir?

Tebliğde geçen bazı kavramlar şu şekilde tanımlanmıştır:

• Bakanlık: Adalet Bakanlığı,
• Dış temsilcilik: Türkiye Cumhuriyeti’nin diplomatik temsilcilikleri ve konsoloslukları.

Bu kavramlar, uygulamada sürecin hangi kurumlar aracılığıyla yürütüleceğini ortaya koymaktadır.

Yurt dışı tebligat ve istinabe taleplerinde hangi hükümler uygulanır?

Tebliğ, yalnızca masrafları düzenlemekle kalmamakta; aynı zamanda hangi usul ve esasların göz önünde tutulacağını da belirtmektedir. Bu bağlamda, Adalet Bakanlığı tarafından çıkarılan 63/2 ve 63/3 sayılı Genelgeler önem arz etmektedir. Bu genelgeler, 16/11/2011 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, uygulamada yol gösterici niteliktedir.

Yurt dışı tebligat ve istinabe masrafları neleri kapsar?

Tebliğin 5. maddesine göre masraflar iki unsurdan oluşmaktadır:

1. Posta giderleri: Talebin gönderilmesi için yapılan masraflardır.
2. Yabancı ülke makamlarının talep ettiği masraflar: Bazı ülkeler, kendi mevzuatları gereği ek ücretler talep edebilir.

Dolayısıyla, yalnızca Türkiye’de ödenen sabit posta ücretleri değil, yurt dışındaki adli veya idari mercilerin talep edebileceği masraflar da kapsam içine girmektedir.

Yurt dışı tebligat ve istinabe için belirlenen posta giderleri ne kadardır?

Tebliğin 6. maddesi uyarınca her bir talep için sabit posta gideri alınmaktadır. Buna göre:

Bu ücretler, her bir tebligat veya istinabe talebi için ayrı ayrı tahsil edilmektedir.

Masrafları kim öder?

Masrafların ödenmesi yükümlülüğü, yurt dışı tebligat veya istinabe talebinde bulunan tarafa aittir. Yani, ister davacı ister davalı olsun; talep eden taraf, gerekli masrafları peşin olarak ödemek zorundadır. Ayrıca, yabancı makamlarca talep edilen ek giderler de yine talepte bulunan tarafından karşılanmaktadır.

Yurt dışı tebligat ve istinabe sürecinde dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?

1. Adalet Bakanlığı aracılığıyla işlem yapılır. Mahkemeler veya icra daireleri doğrudan işlem yapamaz; tüm yazışmalar Bakanlık üzerinden yürütülür.
2. Çeviri zorunluluğu vardır. Belgeler, tebligat yapılacak ülkenin resmi diline çevrilmelidir.
3. Uluslararası sözleşmelere uyulmalıdır. Türkiye’nin taraf olduğu Lahey Tebligat Sözleşmesi ve Lahey Delil Sözleşmesi gibi anlaşmalar dikkate alınır.
4. Masraflar önceden yatırılmalıdır. Aksi halde talebin işleme konulması mümkün olmayacaktır.
5. Ülke uygulamaları farklılık gösterebilir. Bazı ülkeler noter tasdiki veya ek belgeler talep edebilir.

Yurt dışı tebligat ile istinabe arasındaki fark nedir?

• Yurt dışı tebligat, davaya taraf kişilere veya ilgili mercilere usul belgelerinin bildirilmesidir.
• İstinabe ise, bir mahkemenin başka bir ülkedeki adli merciden delil toplama veya belirli bir usul işlemini yapma talebinde bulunmasıdır.

Bu iki kurum, uygulamada sıklıkla birlikte anılsa da işlevleri farklıdır.

Tebligat Talepleri ve Uygulanacak Usuller

Yurt dışı tebligat talepleri, 7201 sayılı Tebligat Kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde düzenlenmiş olup, hangi hallerde masraf yatırılacağı, hangi durumlarda doğrudan yabancı makamlarla iletişim kurulacağı detaylı şekilde belirlenmiştir. Tebliğin 7. ve 8. maddeleri, özellikle Tebligat Kanunu’nun 25/a maddesi kapsamındaki talepler ile diğer tebligat taleplerini birbirinden ayırmaktadır.

Tebligat Kanununun 25/a maddesi gereğince yapılan tebligat talepleri nelerdir?

Tebligat Kanununun 25/a maddesi, yabancı ülkelerde bulunan Türk vatandaşlarına yapılacak tebligatlara ilişkin özel bir düzenleme içermektedir. Bu kapsamda:

• Tebligat talebinde bulunulması halinde, Tebliğin 6. maddesinde belirtilen posta gideri (KKTC için 300 TL, diğer ülkeler için 525 TL) ilgilisi tarafından yatırılmak zorundadır.
• Bu masraflar, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın “Muhtelif Gelirler” hesabına yatırılır.
• Yatırılan bedel karşılığında alınan makbuz örneği, gönderilecek tebligat evrakına eklenir veya sevk yazısında makbuzun tarih ve sayısı açıkça belirtilir.

Dolayısıyla, 25/a maddesi kapsamında yapılacak tebligatlarda masrafın yatırılması zorunludur. Aksi halde tebligat talebi işleme alınmamaktadır.

Diğer tebligat talepleri nasıl yapılır?

25/a maddesi dışında kalan tebligatlarda ise farklı bir usul öngörülmüştür. Buna göre:

• KKTC’ye yapılacak tebligatlar, doğrudan KKTC Yüksek Mahkemesi Başkanlığına gönderilir.
• Diğer ülkelere yapılacak tebligatlar ise doğrudan ilgili ülkenin yetkili makamına iletilir.

Bu tür tebligatlarda, Bakanlık veya dış temsilcilikler aracılığına gerek bulunmamaktadır.

Doğrudan yabancı makamlara gönderilen tebligatlarda masraf yatırmak gerekir mi?

Tebliğin 8. maddesinin 2. fıkrası uyarınca, Bakanlık veya dış temsilcilikler aracı kılınmaksızın doğrudan yabancı ülke makamlarına gönderilen tebligat taleplerinde 6. maddede belirtilen posta masrafının yatırılması zorunlu değildir.

Bu durum, uygulamada masraf yükünü azaltmakta ve doğrudan gönderim yapılabilen ülkelerde süreci daha hızlı hale getirmektedir.

Tebligat taleplerinde dikkat edilmesi gereken hususlar

1. Hangi maddeye dayandığı belirlenmelidir. Eğer 25/a kapsamında ise masraf yatırılmalı, aksi halde doğrudan gönderim yapılmalıdır.
2. Makbuz eklenmelidir. Masrafın yatırıldığına dair makbuz mutlaka evraka eklenmeli veya sevk yazısında belirtilmelidir.
3. Doğrudan gönderim imkânı olan ülkeler araştırılmalıdır. Lahey Tebligat Sözleşmesine taraf ülkelerde doğrudan gönderim daha hızlı sonuç doğurabilir.
4. KKTC’ye özgü düzenleme unutulmamalıdır. KKTC’ye yapılacak tebligatlar özel olarak Yüksek Mahkeme Başkanlığına iletilir.

Özet tablo

SARIKAYA&KARAY HUKUK BÜROSU

See Full Bio