YILLIK İZİN HAKKI NEDİR?

İşçinin Yıllık izinlerin kullandırılmaması haklı sebeple fesih sebebi teşkil etmektedir. Zira yıllık ücretli izin işçinin Anayasa ile tanınan ve kanunlarla güvence altına alınan dinlenme hakkının en önemli yansımalarından biridir. Her ne kadar işçinin, yıllık ücretli izinlerinin kullandırılmaması halinde; iş akdini haklı nedenle feshetme hakkı bulunsa da bu fesih yolu için tüm şartların varlığından emin olunmalıdır.

YILLIK İZİN HAKKI HESAPLAMA

Yıllık İzin Ücreti Nedir?

Yıllık izin ücreti, bir işçinin çalıştığı süre boyunca hak ettiği ancak kullanmadığı yıllık izin günleri karşılığında aldığı ücrettir. İş Kanunu’na göre, işverenlerin çalışanlarına yıllık ücretli izin hakkı tanıması zorunludur. Ancak, iş akdinin sona ermesi durumunda işçinin kullanmadığı yıllık izin günleri için ücret ödenmesi gerekmektedir.

Bu ücret, işçinin normal çalışma süresinde aldığı brüt maaşa göre hesaplanır ve ilgili yasal kesintiler yapıldıktan sonra işçiye ödenir. Yıllık izin hakkı, Anayasa’da düzenlenen “Çalışma Özgürlüğü ve Dinlenme Hakkı” kapsamında değerlendirilir ve çalışanların temel haklarından biridir.

Yıllık Ücretli İzin Süreleri

Yıllık ücretli izin süreleri, işçinin kıdemine göre belirlenir. 4857 sayılı İş Kanunu’na göre özel sektör çalışanları için yıllık izin süreleri şu şekildedir:

• 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) hizmet süresi olan çalışanlara en az 14 gün.
• 5 yıldan fazla, 15 yıldan az hizmet süresi olan çalışanlara en az 20 gün.
• 15 yıl (dahil) ve üzeri hizmet süresi olan çalışanlara en az 26 gün.

Bu süreler, iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile artırılabilir ancak azaltılamaz. 18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük çalışanlar için yıllık izin süresi en az 20 gün olmak zorundadır.

Kamu Çalışanları İçin Yıllık Ücretli İzin Süreleri

Kamu çalışanları için ise izin süreleri farklılık göstermektedir:

• 1 yıldan fazla 10 yıla kadar hizmet süresi olan kamu çalışanları için her yıl 20 gün.
• 10 yıldan fazla hizmet süresi olan kamu çalışanları için her yıl 30 gün.

Öğretmenler, sağlık personelleri ve diğer kamu görevlileri için farklı düzenlemeler bulunabilir.

Yıllık İzin Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Hesaplama Yöntemi

Yıllık izin ücretini hesaplamak için aşağıdaki adımlar izlenir:

1. Günlük Brüt Ücretin Bulunması:
   • İşçinin en son aldığı brüt maaşı esas alınır.
   • Brüt maaş 30 güne bölünerek günlük brüt ücret hesaplanır.
   • Örneğin, 9.000 TL brüt maaş alan bir çalışanın günlük ücreti:
     • 9.000 TL / 30 = 300 TL/gün
2. İzin Gün Sayısı ile Çarpma:
   • Günlük ücret, kullanılmayan izin gün sayısı ile çarpılır.
   • Örneğin, 14 gün izin hakkı olan bir çalışan için:
     • 300 TL x 14 gün = 4.200 TL
3. Yasal Kesintilerin Yapılması:
   • Hesaplanan tutardan SGK primi, gelir vergisi ve damga vergisi gibi yasal kesintiler yapılır.
   • Net ücret bu kesintiler sonrasında belirlenir.

Örnek Yıllık İzin Ücreti Hesaplaması

Bu hesaplamalardan sonra vergi ve prim kesintileri uygulanır ve işçiye ödenecek net tutar belirlenir.

Yıllık İzin Ücreti ile İlgili Önemli Bilgiler

• Kullanılmayan izinler ücret olarak ödenmez, ancak iş akdi sona erdiğinde işçiye ödenir.
• İzin süreleri kıdeme göre artış gösterir.
• Kesintiler her yıl değişebilir, bu nedenle güncel hesaplama için muhasebeci ile görüşmek faydalıdır.
• İşveren, çalışanı yıllık izin hakkını kullanmaya zorlayamaz ancak izinleri belirli bir düzen içinde kullandırabilir.
• İşçi, yıllık izni süresince başka bir işte çalışamaz. Aksi halde işveren, izin ücretini geri talep edebilir.

Kullanılmayan Yıllık İzin Ücretinin Ödenmesi

İş Kanunu’na göre, kullanılmayan yıllık izin hakları yanmaz. İşçi, işten ayrıldığında veya iş sözleşmesi sona erdiğinde, kullanmadığı izin günleri için ücreti son aldığı brüt maaş üzerinden alır. Örneğin, 30 gün izin hakkı olup işten ayrılan bir çalışana, son brüt maaşı 15.000 TL ise şu şekilde hesaplama yapılır:

• 15.000 TL / 30 gün = 500 TL/gün
• 500 TL x 30 gün = 15.000 TL

Bu tutar, yasal kesintiler yapıldıktan sonra işçiye ödenir.

Yıllık Ücretli İzin İstenildiği Zaman Kullanılabilir Mi?

Yıllık ücretli izin işçi tarafından istenildiği zaman kullanılamaz. Senelik iznin kullanılma zamanı için işçi ve işverenin bu hususta anlaşmış olması gerekmektedir. Yani işçi, yıllık izin benim hakkım diyerek istediği zaman işe gelmemek suretiyle iznini kullanamaz. Bu halde işverenin fesih hakkı doğabilmektedir. Yıllık iznini kullanmak isteyen işçi, izin tarihlerini işverenine bildirmeli ve işverenin onayı ile izni kullanmalıdır. Belirtmemiz gerekir ki işverenin buradaki onayı keyfi bir şekilde kullanılamaz. Dolayısıyla işçinin talep ettiği tarihlerde yıllık izin kullanmasına işveren tarafından onay verilmediği hallerde bunun sebebi de işçiye bildirilmelidir.

Yıllık İznin Bölünmesi

Kural olarak yıllık ücretli iznin bölünmesi mümkün değildir. Yani işçi ondört günlük yıllık iznini ikişer gün şeklinde kullanamaz. Yıllık izin ancak tarafların (işçi ve işveren) bu hususta anlaşması ve bölünen parçaların 10 günden az olmaması şartı ile bölünebilmektedir.

Uygulamada hukuka aykırı şekilde işverenin tek taraflı uygulaması ile yıllık izinlerin bölündüğü görülmektedir. Bu hususta ayrıntılı bilgi almak için iş hukukunda uzman olan kadromuzdan destek alabilirsiniz.

İşçinin Yıllık İzninin Kullandırılmaması Sebebi İle İş Akdinin Feshi

Yukarıda anlatılan şartlara aykırı olarak işçiye yıllık izinlerinin kullandırılmaması iş akdinin haklı nedenle feshine sebep olacaktır. Burada işçinin yıllık ücretli izne hak kazanmş olması çok önem ihtiva eder. Yukarıda da belirtildiği üzere yıllık izne hak kazanılması için en az 1 yıllık kıdeme sahip olunması gerekmektedir. Kıdem şartı sağlayan işçi, yıllık izin kullanma talebini işverene ilettiği halde bu izin kullandırılmazsa iş akdi haklı nedenle feshedilebilmektedir. İş akdinin feshi ihtarnamesinde fesih sebebi olan yıllık izinlerin kullandırılmaması hususu mutlaka belirtilmelidir.

İş akdinin feshi ile yıllık izin hakkı ücrete dönüşecektir. Açılacak bir alacak davası ile yıllık izin ücreti de işverenden talep edilebilecektir. Önemle belirtmemiz gerekir ki uygulamada yapılan basit hatalar sebebi ile iş davalarında özellikle işçiler açısından telafisi zor zararlar ortaya çıkabilmektedir. Bu gibi hataların önüne geçebilme adına alanında uzman bir iş hukuku avukatından hukuki destek alınmasında yarar görmekteyiz.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Yıllık izin ücreti nasıl alınır?

İş akdi sona erdiğinde, işçinin kullanmadığı izin günleri için işveren tarafından ödeme yapılması zorunludur. Ödeme, işçinin son brüt maaşı üzerinden hesaplanarak yapılır.

2. Yıllık izin parası peşin alınabilir mi?

Hayır, yıllık izin ücreti peşin alınamaz. İşçi, yalnızca işten ayrıldığında kullanmadığı izin günleri için ödeme alabilir.

3. İşveren yıllık izin ücretini ödemek zorunda mı?

Evet, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 59. maddesine göre, iş akdi sona erdiğinde kullanılmayan izinlerin ücreti işçiye ödenmek zorundadır.

4. İşveren yıllık izin kullandırmazsa ne olur?

İşveren, işçiye yıllık izin hakkı tanımazsa, işçi iş mahkemesine başvurarak izin hakkını talep edebilir. Ayrıca, işçi çalışırken kullanmadığı izinleri biriktirerek işten ayrıldığında ücret olarak alabilir.

5. Yıllık izin süresince çalışmak yasak mı?

Evet, yıllık izne çıkan işçinin başka bir işte çalışması yasaktır. İşveren, böyle bir durumda izin ücretini geri talep edebilir.

6. Kıdem tazminatında yıllık izin ücreti hesaplamaya dahil edilir mi?

Hayır, yıllık izin ücreti kıdem tazminatı hesabına dahil edilmez. Kıdem tazminatı ayrı bir hesaplama yöntemine sahiptir.

7. Yıllık izin ücreti zamanaşımına uğrar mı?

Evet, yıllık izin ücreti 5 yıl içinde talep edilmezse zamanaşımına uğrar.

Bu içerik, çalışanların yıllık izin haklarını ve yıllık izin ücretleriyle ilgili bilinmesi gereken önemli noktaları detaylı bir şekilde açıklamaktadır.

Çalışma Süresine Göre Yıllık İzin Hakları Tablosu

Aşağıda, çalışma süresine göre işçilerin yıllık izin haklarını gösteren bir tablo yer almaktadır:

Yıllık İzin Hakları

1. 1 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 14 gün, kamu sektöründe 20 gün.

2. 2 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 14 gün, kamu sektöründe 20 gün.

3. 3 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 14 gün, kamu sektöründe 20 gün.

4. 4 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 14 gün, kamu sektöründe 20 gün.

5. 5 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 14 gün, kamu sektöründe 20 gün.

6. 6 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 20 gün, kamu sektöründe 20 gün.

7. 7 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 20 gün, kamu sektöründe 20 gün.

8. 8 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 20 gün, kamu sektöründe 20 gün.

9. 9 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 20 gün, kamu sektöründe 20 gün.

10. 10 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 20 gün, kamu sektöründe 30 gün.

11. 11 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 20 gün, kamu sektöründe 30 gün.

12. 12 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 20 gün, kamu sektöründe 30 gün.

13. 13 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 20 gün, kamu sektöründe 30 gün.

14. 14 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 20 gün, kamu sektöründe 30 gün.

15. 15 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 26 gün, kamu sektöründe 30 gün.

16. 16 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 26 gün, kamu sektöründe 30 gün.

17. 17 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 26 gün, kamu sektöründe 30 gün.

18. 18 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 26 gün, kamu sektöründe 30 gün.

19. 19 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 26 gün, kamu sektöründe 30 gün.

20. 20 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 26 gün, kamu sektöründe 30 gün.

21. 21 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 26 gün, kamu sektöründe 30 gün.

22. 22 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 26 gün, kamu sektöründe 30 gün.

23. 23 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 26 gün, kamu sektöründe 30 gün.

24. 24 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 26 gün, kamu sektöründe 30 gün.

25. 25 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 26 gün, kamu sektöründe 30 gün.

26. 26 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 26 gün, kamu sektöründe 30 gün.

27. 27 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 26 gün, kamu sektöründe 30 gün.

28. 28 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 26 gün, kamu sektöründe 30 gün.

29. 29 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 26 gün, kamu sektöründe 30 gün.

30. 30 yıllık çalışan kaç gün yıllık izin hakkına sahiptir?

• Özel sektörde 26 gün, kamu sektöründe 30 gün.

Daha fazla bilgi almak için bize Whatsapp üzerinden , İş Hukuku alanındaki diğer makalelerimize ise buradan ulaşabilirsiniz.

DİĞER YAZILAR:

İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE FESHİ VE İŞÇİ HAKLARI

İŞÇİNİN İZİN HAKLARI

BABALIK İZNİ

KISA DÖNEM VEYA UZUN DÖNEM İKAMET İZİNLERİ

ZAMANAŞIMI VEYA HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE NEDİR?

AİLE İKAMET İZNİ