İçindekiler
Türk hukuk sisteminde hakaret suçu, bir kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici nitelikteki fiil veya sözlerle işlenir. Ancak, her durumda kullanılan kelimenin hakaret teşkil edip etmeyeceği, belirli bağlam ve koşullara göre değişiklik gösterebilir. Yargıtay, bu tür davalarda bağlamı, tarafların sosyal ve kültürel ilişkilerini, kelimenin söylendiği amacı ve biçimini dikkate alarak karar verir. Yargıtaya göre hakaret sayılmayan kelimeler konulu bu yazımızda, Yargıtay’ın belirli durumlarda hakaretı olarak kabul etmediği bazı kelime ve ifadeleri inceleyeceğiz.
Yargıtay’ın Hakareti Değerlendirme Kriterleri
Yargıtay, hakaret davalarında kelimenin hakaret teşkil edip etmediğini değerlendirirken çeşitli faktörleri göz önünde bulundurur. Yargıtay’a göre hakaret sayılmayan kelimeler incelenirken aşağıdaki hususlara dikkat edilir.
1. Bağlam
İfadenin kullanıldığı ortam ve koşullar büyük önem taşır. Örneğin, mizahi bir bağlamda söylenen bir kelime hakaret olarak değerlendirilmeyebilirken, aynı kelime resmi veya ciddi bir ortamda söylendiğinde hakaret olarak kabul edilebilir.
2. Tarafların Sosyal ve Kültürel İlişkileri
Taraflar arasındaki sosyal ve kültürel ilişki, kullanılan kelimenin nasıl algılanacağını etkileyebilir. Arkadaşlar arasında şaka amacıyla kullanılan bir kelime, yabancılar arasında kullanıldığında farklı bir anlama gelebilir ve hakaret olarak değerlendirilebilir.
3. Söyleyenin Niyeti
İfadenin söyleniş amacı ve niyeti, hakaret olup olmadığını belirlemede kritik bir rol oynar. Kişiyi aşağılamak, küçük düşürmek veya onurunu kırmak amacıyla söylenen ifadeler genellikle hakaret olarak kabul edilirken, eleştiri veya mizah amacı taşıyan ifadeler farklı değerlendirilebilir.
Hakaret Sayılmayan Kelimeler
1. Aptal ve Salak
“Aptal” ve “salak” kelimeleri, bazı durumlarda hafif bir sitem veya kızgınlık ifadesi olarak kullanıldığında hakaret sayılmayabilir. Özellikle arkadaşlar arasında şaka amacıyla veya hafif bir eleştiri niteliğinde söylendiğinde, bu ifadeler Yargıtaya göre hakaret sayılmayan kelimeler arasındadır.
2. Manyak ve Deli
“Manyak” ve “deli” kelimeleri, belirli sosyal bağlamlarda mizahi bir şekilde kullanıldığında hakaret olarak kabul edilmemiştir. Bu kelimeler, özellikle yakın arkadaşlar arasında şaka amacıyla söylendiğinde veya kişiyi aşağılamak amacı gütmediğinde hakaret olarak görülmeyebilir.
3. Cahil ve Kör Cahil
“Cahil” ve “kör cahil” ifadeleri, kişinin eğitim seviyesini veya bilgi eksikliğini belirtmek amacıyla kullanıldığında ve doğrudan aşağılama amacı taşımadığında hakaret sayılmayabilir. Bu tür ifadeler, belirli bir konudaki bilgi yetersizliğini vurgulamak için eleştirel bir şekilde kullanılabilir.
4. Şerefsiz ve Haysiyetsiz
“Şerefsiz” ve “haysiyetsiz” kelimeleri, belirli durumlarda bir kimsenin karakterine yönelik ağır bir eleştiri anlamı taşıyabilir. Ancak argo kullanımlarda veya belirli bir bağlamda, doğrudan bir aşağılama amacı taşımadığında hakaret olarak değerlendirilmeyebilir.
5. Tembel ve Beceriksiz
“Tembel” ve “beceriksiz” ifadeleri, kişinin çalışma alışkanlığı ile alakalı söylendiği zaman hakaret sayılmamaktadır.
6- Şapşal ve Ahmak
“Şapşal” ve “ahmak” kelimeleri, belirli bağlamlarda ve özellikle yakın ilişkilerde mizahi veya hafif eleştiri amacıyla kullanıldığında hakaret olarak değerlendirilmeyebilir. Yargıtay, bu tür ifadelerin kullanıldığı durumu ve söyleyenin niyetini göz önünde bulundurarak karar verir.
7-Patavatsız ve Densiz
“Patavatsız” ve “densiz” kelimeleri, sosyal ilişkilerde veya eleştiri amacıyla kullanıldığında, doğrudan kişiyi aşağılamaya yönelik olmadığı sürece hakaret sayılmayabilir. Bu ifadeler, genellikle bir kişinin davranışlarına yönelik eleştiriler olarak kabul edilir.
8- Geveze ve Sakar
“Geveze” ve “sakar” kelimeleri, kişinin konuşma alışkanlıklarını veya fiziksel becerilerini eleştiren ifadeler olarak kullanıldığında, doğrudan küçük düşürme amacı taşımadığı sürece hakaret olarak değerlendirilmemiştir.
9-Vicdansız ve Merhametsiz
“Vicdansız” ve “merhametsiz” ifadeleri, bir kişinin ahlaki tutumlarını eleştirirken kullanıldığında ve doğrudan kişiyi aşağılamaya yönelik olmadığı sürece hakaret sayılmayabilir. Bu tür ifadeler, genellikle kişisel eleştiri niteliğinde kabul edilir.
Yargıtay’a Göre Hakaret Sayılmayan Kelime Örnekleri
Yargıtay’ın çeşitli kararlarına göre belirli bağlamlarda hakaret olarak sayılmayan başka bazı kelime ve ifadeler şunlar olabilir:
- “Patavatsız”: Sosyal ilişkilerde veya eleştiri amacıyla kullanıldığında hakaret olarak değerlendirilmeyebilir.
- “Saygısız”: Kişisel bir eleştiri olarak ve aşağılayıcı bir niyet taşımadığında bazı durumlarda hakaret olarak kabul edilmemiştir.
- “Utanmaz”: Eleştirel bir yorum veya kişisel bir değerlendirme olarak kullanıldığında hakaret sayılmayabilir.
- “Pislik”: Arkadaşlar arasında şaka amacıyla veya belirli bir bağlamda kullanıldığında hakaret olarak değerlendirilmeyebilir.
- “Yalancı”: Belirli durumlarda, özellikle de somut bir olaya veya davranışa atıfta bulunarak kullanıldığında hakaret olarak kabul edilmemiştir.
- “Üçkağıtçı”: Eleştiri veya mizahi bir bağlamda kullanıldığında bazı durumlarda hakaret sayılmayabilir.
- “Küstah”: Bir eleştiri olarak ve doğrudan kişiyi küçük düşürme amacı taşımadığında hakaret olarak değerlendirilmeyebilir.
- “Müptezel”: Kişinin davranışlarına yönelik eleştirel bir ifade olarak kullanıldığında, belirli bağlamlarda hakaret olarak kabul edilmemiştir.
- “Sinsi”: Eleştirel bir değerlendirme olarak ve mizahi bağlamda kullanıldığında hakaret sayılmayabilir.
- “Çakal”: Kimi sosyal ilişkilerde ve belirli bağlamlarda eleştirel veya mizahi olarak kullanıldığında hakaret olarak değerlendirilmeyebilir.
- “Dangalak”: Arkadaş çevresinde şaka amacıyla veya belirli bir bağlamda kullanıldığında hakaret olarak kabul edilmemiştir.
- “Sefil”: Kişinin yaşam koşullarına veya davranışlarına yönelik eleştirel bir ifade olarak kullanıldığında, bazı durumlarda hakaret sayılmayabilir.
- “Şapşal”: Arkadaşlar arasında mizahi bir şekilde kullanıldığında ve aşağılayıcı bir amaç taşımadığında hakaret olarak sayılmayabilir.
- “Ağırkanlı”: Kişinin davranışlarını eleştirmek amacıyla ve küçük düşürme niyeti olmaksızın kullanıldığında hakaret olarak kabul edilmemiştir.
- “Ahlaksız”: Kişinin belirli bir davranışını eleştirirken kullanıldığında ve genel bir aşağılama amacı taşımadığında hakaret sayılmayabilir.
- “Saf”: Arkadaş çevresinde veya hafif bir eleştiri amacıyla kullanıldığında, doğrudan bir aşağılama amacı taşımadığı sürece hakaret olarak değerlendirilmemiştir.
- “Kötü niyetli”: Bir davranış veya tutum eleştirisi olarak kullanıldığında ve doğrudan kişiyi küçük düşürme amacı taşımadığında hakaret sayılmayabilir.
- “Dalkavuk”: Belirli bir davranış biçimini eleştiren bir ifade olarak kullanıldığında, bazı durumlarda hakaret olarak kabul edilmemiştir.
- “Bön”: Mizahi veya hafif eleştirel bir bağlamda kullanıldığında hakaret olarak değerlendirilmeyebilir.
- “Çapsız”: Kişinin yeteneklerini veya kapasitesini eleştiren bir ifade olarak, doğrudan küçük düşürme amacı taşımadığında hakaret sayılmayabilir.
- “Hodbin”: Eleştirel bir değerlendirme olarak kullanıldığında ve doğrudan bir aşağılama amacı taşımadığında hakaret olarak kabul edilmemiştir. Özellikle arkadaşlar arasında şaka amacıyla veya hafif bir eleştiri niteliğinde söylendiğinde, bu ifadeler Yargıtaya göre hakaret sayılmayan kelimeler arasındadır.
- “İkiyüzlü”: Kişinin belirli bir davranışını veya tutumunu eleştirirken kullanıldığında, doğrudan kişiyi küçük düşürme amacı taşımadığı sürece hakaret olarak sayılmayabilir.
- “Ucuz”: Bir kişilik veya davranış eleştirisi olarak ve doğrudan bir aşağılama amacı taşımadığında hakaret olarak değerlendirilmeyebilir.
- “Rezalet”: Belirli bir olay veya durum eleştirisi olarak kullanıldığında, doğrudan kişiyi hedef almadığı sürece hakaret olarak kabul edilmemiştir. Özellikle arkadaşlar arasında şaka amacıyla veya hafif bir eleştiri niteliğinde söylendiğinde, bu ifadeler Yargıtaya göre hakaret sayılmayan kelimeler arasındadır.
- “Kılkuyruk”: Mizahi veya hafif eleştirel bir bağlamda kullanıldığında hakaret olarak değerlendirilmeyebilir.
- “Geveze”: Bir kişinin konuşma alışkanlığını eleştiren bir ifade olarak ve doğrudan bir aşağılama amacı taşımadığında hakaret sayılmayabilir.
- “Sorumsuz”: Belirli bir davranış eleştirisi olarak kullanıldığında ve genel bir aşağılama amacı taşımadığı sürece hakaret olarak kabul edilmemiştir.
- “Çocuksu”: Bir kişiyi olgunluk açısından eleştiren ve doğrudan aşağılayıcı olmayan bir ifade olarak kullanıldığında hakaret sayılmayabilir.
- “Gafil”: Kişinin bir konuda dikkatsiz veya habersiz olduğunu belirtmek amacıyla kullanıldığında ve doğrudan küçük düşürme amacı taşımadığında hakaret olarak kabul edilmemiştir.
- “Bağnaz”: Bir kişinin dar görüşlü olduğunu belirtmek amacıyla kullanıldığında, belirli bir bağlamda hakaret sayılmayabilir.
- “Kör cahil”: Eğitim seviyesini veya bilgi eksikliğini belirtmek amacıyla ve aşağılama amacı taşımadan kullanıldığında hakaret olarak değerlendirilmeyebilir.
- “Arsız”: Bir davranış eleştirisi olarak kullanıldığında ve doğrudan kişiyi küçük düşürme amacı taşımadığında hakaret sayılmayabilir.
- “Materyalist”: Bir kişinin dünya görüşünü veya değer yargılarını eleştiren bir ifade olarak kullanıldığında, belirli bir bağlamda hakaret sayılmayabilir.
- “Kendini beğenmiş”: Bir kişilik özelliğini eleştiren ve doğrudan aşağılayıcı olmayan bir ifade olarak hakaret kabul edilmemiştir.
- “Lakayıt”: Kişinin bir konuda ciddiyetsiz olduğunu belirtmek amacıyla ve doğrudan küçük düşürme amacı taşımadan kullanıldığında hakaret sayılmayabilir.
- “Sabırsız”: Bir davranış eleştirisi olarak ve doğrudan kişiyi küçük düşürme amacı taşımadığı sürece hakaret olarak değerlendirilmeyebilir.
- “Paspal”: Kişinin dış görünüşünü eleştiren bir ifade olarak, belirli bir bağlamda ve doğrudan aşağılayıcı niyet taşımadığında hakaret kabul edilmemiştir.
- “Sokak çocuğu”: Sosyal statü veya davranış eleştirisi olarak kullanıldığında, doğrudan kişiyi küçük düşürme amacı taşımadığı sürece hakaret sayılmayabilir. Özellikle arkadaşlar arasında şaka amacıyla veya hafif bir eleştiri niteliğinde söylendiğinde, bu ifadeler Yargıtaya göre hakaret sayılmayan kelimeler arasındadır.
- “Merhametsiz”: Kişinin duygusal veya ahlaki bir özelliğini eleştiren bir ifade olarak ve belirli bir bağlamda kullanıldığında hakaret olarak kabul edilmemiştir.
- “Vicdansız”: Bir kişinin ahlaki tutumunu eleştiren ve doğrudan aşağılayıcı olmayan bir ifade olarak hakaret sayılmayabilir.
- “Basiretsiz”: Kişinin karar verme yeteneğini eleştiren bir ifade olarak kullanıldığında ve doğrudan küçük düşürme amacı taşımadığı sürece hakaret olarak kabul edilmemiştir.
- “Gamsız”: Kişinin kaygısız veya umursamaz olduğunu belirtmek amacıyla ve belirli bir bağlamda kullanıldığında hakaret sayılmayabilir.
- “Yavşak”: Bazı sosyal bağlamlarda ve mizahi bir şekilde kullanıldığında hakaret olarak değerlendirilmeyebilir.
- “Düzensiz”: Kişinin yaşam tarzını veya çalışma alışkanlıklarını eleştiren bir ifade olarak kullanıldığında, doğrudan kişiyi küçük düşürme amacı taşımadığı sürece hakaret sayılmayabilir.
- “Bunak”: Yaşlı bir kişinin unutkanlık veya davranışlarını eleştiren ve doğrudan aşağılayıcı olmayan bir ifade olarak hakaret kabul edilmemiştir.
- “Fazla duygusal”: Bir kişilik özelliğini eleştiren ve doğrudan küçük düşürme amacı taşımadığı sürece hakaret olarak değerlendirilmeyebilir.
- “Sakar”: Kişinin fiziksel becerilerini eleştiren ve doğrudan aşağılayıcı olmayan bir ifade olarak kullanıldığında hakaret sayılmayabilir.
Bu tür ifadeler ve kelimeler, bağlama ve kullanım amacına göre değişiklik gösterebilir. Yargıtay, her olayın özel koşullarını, taraflar arasındaki ilişkiyi ve ifadenin kullanılış amacını dikkate alarak değerlendirme yapar. Dolayısıyla, aynı kelime farklı durumlarda farklı sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle, bu tür ifadeleri kullanırken dikkatli olunması ve saygılı bir dil kullanılması
Sonuç
Türk Yargıtay’ının kararlarına göre, hakaret teşkil etmeyen kelimeler ve ifadeler, kullanıldıkları bağlama, taraflar arasındaki ilişkiye ve söyleyenin niyetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Yargıtay, her olayın özel koşullarını dikkate alarak, ifadelerin hakaret olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceğine karar verir. Bu nedenle, bu tür ifadeleri kullanırken dikkatli olmak gerekir.
