Üstsoy veya Altsoydan Birine ya da Eş, Boşandığı Eş veya Kardeşe Karşı Kasten Öldürme

Giriş

Türk Ceza Kanunu’nun 82/1-d maddesinde düzenlenen bu suç, kasten öldürme eyleminin belirli yakın akrabalar olan üstsoy, altsoy, eş, boşanılan eş veya kardeşe karşı işlenmesi durumunda ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası öngörmektedir. Bu madde ile, aile bireylerine karşı işlenen öldürme suçlarının toplumsal düzeni ve aile yapısını bozucu etkileri göz önünde bulundurularak daha ağır şekilde cezalandırılması amaçlanmıştır.

TCK 82/1-d: “Kasten öldürme suçunun üstsoy veya altsoydan birine ya da eş, boşandığı eş veya kardeşe karşı işlenmesi halinde, fail ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.”

Bu düzenleme ile, aile içi şiddetin en uç noktası olan öldürme eylemi, diğer öldürme suçlarına kıyasla daha ağır bir yaptırıma tabi tutulmaktadır. Çünkü fail ile mağdur arasındaki kan bağı veya geçmişteki evlilik bağı, suçun duygusal, psikolojik ve toplumsal etkilerini artıran önemli bir faktördür.

Suçun Unsurları

Bu suçun oluşabilmesi için aşağıdaki unsurların bir arada bulunması gerekmektedir:

1. Fail ile mağdur arasında belirlenen akrabalık ilişkisi bulunmalıdır
   • Üstsoy: Anne, baba, dede, nine gibi yukarı nesilden akrabalar.
   • Altsoy: Çocuk, torun gibi aşağı nesilden akrabalar.
   • Eş: Resmi nikâhlı eş.
   • Boşanılan eş: Boşanmış olsa bile eski eşin öldürülmesi bu madde kapsamında değerlendirilir.
   • Kardeş: Aynı anne veya babadan doğan kişiler.
2. Öldürme eyleminin kasten işlenmiş olması gerekmektedir
   • Failin mağduru bilerek ve isteyerek öldürmesi gerekir.
   • Örneğin, ani gelişen bir kavga sırasında anlık öfkeyle işlenen öldürme eylemi, kastın varlığına göre değerlendirilecektir.
3. Failin doğrudan öldürme kastıyla hareket etmesi gerekmektedir
   • Eylemin doğrudan öldürmeye yönelik olması gerekmektedir. Ölümle sonuçlanan darp veya başka bir suçun sonucunda meydana gelen ölüm olaylarında, kastın varlığı detaylı olarak incelenmelidir.

Suçun Nitelikleri ve Özel Görünüm Biçimleri

1. Üstsoyu Öldürme (Anne, Baba, Dede, Nine vs.)

Anne veya babasını öldüren bir kişi, toplumda en ağır ahlaki ve vicdani suçlardan birini işlemiş olarak görülür. Üstsoya karşı işlenen cinayetlerde failin psikolojik durumu, ekonomik sorunlar, miras anlaşmazlıkları veya aile içi geçmiş travmalar sıkça görülen nedenler arasındadır.

Örnekler:

• Failin, annesini veya babasını sürekli baskı ve şiddet nedeniyle öldürmesi.
• Miras anlaşmazlığı yüzünden dedesini veya büyükannesini öldürme.
• Aile içi baskı ve istismar sonucu çocuğun babasını öldürmesi.

2. Altsoyu Öldürme (Çocuk, Torun vs.)

Bir anne veya babanın çocuğunu öldürmesi de toplumda derin yankılar uyandıran suçlar arasındadır. Bu tür suçlarda genellikle psikolojik rahatsızlıklar, ekonomik sıkıntılar veya aile içi çatışmalar etkili olmaktadır.

Örnekler:

• Ebeveynin ekonomik yetersizlik nedeniyle çocuğunu öldürmesi.
• Anne veya babanın çocuğunu cezalandırmak veya intikam amacıyla öldürmesi.

3. Eşi veya Boşanılan Eşi Öldürme

Eşler arasındaki cinayetler genellikle aile içi şiddet, kıskançlık, ihanet, geçimsizlik veya ekonomik nedenlerden kaynaklanmaktadır. Boşanılan eşe karşı işlenen öldürme suçlarında ise genellikle ayrılığa duyulan öfke veya velayet anlaşmazlıkları gibi unsurlar ön plana çıkmaktadır.

Örnekler:

• Kıskançlık nedeniyle eşini öldürme.
• Boşandıktan sonra eski eşini, çocuk velayeti yüzünden öldürme.
• Ekonomik anlaşmazlıklar nedeniyle eşini öldürme.

4. Kardeşi Öldürme

Kardeşler arasındaki cinayetlerde miras anlaşmazlıkları, aile baskısı veya geçmişten gelen husumetler etkili olabilmektedir.

Örnekler:

• Miras paylaşımı nedeniyle kardeşini öldürme.
• Uzun süren aile içi çatışmalar sonucu işlenen cinayetler.
• Kardeşler arasında kıskançlık ve rekabet nedeniyle öldürme.

Hukuki Değerlendirme ve Yaptırımlar

Bu suçun cezası ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıdır. Mahkeme, failin suç sırasında içinde bulunduğu ruh hali, olayın gelişim süreci ve eylemin nasıl işlendiği gibi unsurları değerlendirerek hükmün açıklanmasının geri bırakılması veya cezada indirim uygulanmasını değerlendirebilir.

Yargıtay Kararları

• Yargıtay’ın bir kararına göre, failin, miras nedeniyle annesini öldürmesi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası gerektiren nitelikli bir suçtur.
• Başka bir kararında, boşanılan eşin öldürülmesi hususunda “failin ayrılıktan duyduğu öfkenin, kasten öldürme suçunun ağırlaştırılmış halini ortadan kaldırmayacağı” hükme bağlanmıştır.

Sonuç

Bu suç tipi, toplumun temel yapı taşı olan aile içinde işlenmesi nedeniyle ağır yaptırımlara tabi tutulmuştur. Fail, yalnızca mağduru öldürmekle kalmaz, aynı zamanda toplumun temel düzenine zarar verir. Bu nedenle yasa koyucu, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile en ağır cezai yaptırımı öngörmüştür.