TENKİS DAVASI

Tenkis davası, miras hukuku alanında sıkça karşılaşılan bir uyuşmazlık türüdür. Mirasbırakanın vasiyeti, mirasın bölüşümü veya diğer tasarrufları, mirasçıların arasında haksız bir şekilde ayrım yapabileceği durumlar yaratabilmektedir. Bu tür durumlarda, mirasçıların bazıları mirasbırakanın yaptığı tasarrufları saklı pay hakkını ihlal ederek yapmış olduğunu düşünmektedir. Saklı pay, mirasbırakanın kanun tarafından belirlenmiş olan mirasçılarına karşı yapabileceği tasarruf işlemlerinde dikkate alınması gereken bir kısıtlamadır.

Türk Medeni Kanunu’nun 560. maddesi, mirasçıların saklı paylarının korunmasını amaçlamaktadır. Bu maddenin birinci fıkrası, saklı payını alamayan mirasçının, mirasbırakanın tasarruf edebileceği kısmı aşan tasarruflarının tenkisinin talep edilebileceğini belirtir. Saklı pay, mirasçıların yasal haklarını korumak için getirilmiştir. Bu sebeple mirasbırakanın tasarruf etme özgürlüğünü kısıtlar. Mirasbırakanın tasarruf ettiği mal veya para, saklı payın altında kalmalıdır. Eğer saklı payın altında kalan bir tasarruf işlemi yapılırsa, mirasçılar bu işlemi tenkis davası açarak iptal ettirebilirler.

• Tenkis davası, mirasçıların mirasbırakanın yaptığı tasarrufları sorgulayabildikleri bir hukuki süreçtir.
• Bu süreçte, mahkeme, mirasbırakanın yaptığı tasarrufların saklı payı aşmadığına karar verirse, tasarruf işlemi geçerli sayılmaktadır.
• Ancak saklı payı aşan bir tasarruf işlemi yapılırsa, mirasçılar bu tasarrufun tenkisini talep edebilirler.
• Tenkis davası, mirasçıların bu talebini yerine getirerek, tasarruf işleminin geçersizliğine karar verebilmektedir.

Saklı pay, miras hukukunda önemli bir kavramdır. Mirasbırakanın tasarruf edebileceği kısım, saklı paydan kalan kısımdır. Saklı pay, mirasbırakanın kanun tarafından belirlenmiş olan mirasçılarına karşı yapabileceği tasarruf işlemlerinde dikkate alınması gereken bir kısıtlamadır. Ayrıca saklı pay oranı, mirasbırakanın kanuni mirasçılarına düşen payların toplamına bölünerek hesaplanır. Saklı pay oranları, kani mirasçıların durumlarına ve yakınlıklarına göre farklılık gösterir. Örneğin, eşe ve çocuklara verilen saklı pay oranları diğer mirasçılardan daha yüksektir.

Tenkis davası açmak için belirli şartlar vardır.

• Tenkis davası, sadece saklı pay hakkı olan mirasçılar tarafından açılabilmektedir.
• Ayrıca, tenkis davası sadece mirasın tasfiyesinden sonra açılabilmektedir. Bu süreçte bir yıl içinde açılması gerekmektedir.
• Tenkis davası, mirasbırakanın hayatta iken açılması mümkün değildir.

…

Tenkise tabi kazandırmalar, mirasbırakanın tasarruf işlemleri arasında yer alır. Saklı pay hakkını ihlal edebilecek nitelikte olabilmektedir. Bu kazandırmalar, mirasbırakanın yasal mirasçılarını saklı pay hakkından mahrum bırakabilecek nitelikte olan işlemlerdir. Örnek olarak, mirasbırakanın bir mirasçısı lehine yapılan özel bir hediye veya bağışlanan bir mal, tenkise tabi kazandırmalar arasında yer alabilir.

Tenkis davası açıldığında, mahkeme, saklı pay oranını ve tenkise tabi kazandırmaları dikkate alarak karar verir. Eğer mahkeme, tenkise tabi kazandırmanın saklı pay hakkını ihlal ettiğine karar verirse, bu kazandırma işlemi iptal edilecektir. Mahkeme, bu kazandırmayı yapan mirasçıya, kazandırma işlemi nedeniyle elde ettiği avantajı geri ödeme yükümlülüğü de verebilir.

Sonuç olarak, tenkis davası, miras hukuku alanında sıkça karşılaşılan bir uyuşmazlık türüdür. Saklı pay, mirasbırakanın kanun tarafından belirlenmiş olan mirasçılarına karşı yapabileceği tasarruf işlemlerinde dikkate alınması gereken bir kısıtlamadır. Tenkis davası, mirasçıların mirasbırakanın yaptığı tasarrufları sorgulayabildikleri bir hukuki süreçtir. Tenkis davası açmak için belirli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Mahkeme, saklı pay oranını ve tenkise tabi kazandırmaları dikkate alarak karar verir. Aşağıda tüm bu hususlar daha detaylı şekilde açıklanacaktır.

SAKLI PAY NEDİR ?

Tenkis davası hakkında bilgi verirken saklı pay kavramı açıklanmalıdır. “Saklı pay” terimi, bir mirasın belirli bir bölümünü belirli mirasçılara önceden ayrılmış olarak koruma altına alan bir hukuki kavramdır. Saklı pay, mirasın belirli bir kısmının belirli mirasçılar arasında paylaşımını garanti altına alır ve mirasın bölüştürülmesi sırasında öncelikli olarak ele alınır.

Türk Medeni Kanunu’nun 505. maddesi, mirasbırakanın tasarruf özgürlüğüne dikkat çekerken, saklı paylı mirasçıların kimler olduğunu da belirler. Kanuna göre, mirasbırakanın eşi, ana ve babası ve altsoyu saklı pay sahibidir. Yani, mirasbırakanın tasarruf ettiği mirasın belli bir bölümü saklı pay olarak bu mirasçılara ayrılmıştır. Ve bu mirasçıların hakları korunmaktadır.

Türk Medeni Kanunu’nun 505. maddesi ; mirasbırakanın tasarruf özgürlüğüne dikkat çekmekte olup saklı paylı mirasçı da bu maddede anılmıştır. Sözü geçen madde;

Mirasçı olarak altsoyu, ana ve babası veya eşi bulunan miras bırakan ; mirasının saklı paylar dışında kalan kısmında ölüme bağlı tasarrufta bulunabilir.

Saklı payın miktarı, mirasbırakanın mal varlığına ve mirasçılarının sayısına bağlı olarak değişebilmektedir. Kanun, saklı payın miktarını belirlemez. Ancak mirasbırakanın tasarruf ettiği mirasın saklı pay dışındaki kısmında serbestçe tasarruf etmesine izin verir.

Saklı pay sahibi mirasçıların hakkı, mirasbırakanın ölüme bağlı tasarruf yapması durumunda korunacaktır. Bu tasarruf, saklı payın korunmasını engelleyecek şekilde yapılırsa, saklı pay sahibi mirasçılar hukuki yollarla bu tasarrufu dava edebilirler.

Kanun koyucu, saklı payın önemli bir konu olduğunu ve mirasbırakanın tasarruf özgürlüğünün kısıtlanmasını gerektirecek kadar önemli olduğunu vurgulamaktadır. Bu nedenle, saklı paylı mirasçıların hakları korunmalıdır. Ayrıca mirasın bölüştürülmesi sırasında saklı pay öncelikli olarak ele alınmalıdır.

SAKLI PAY ORANLARI NEDİR ?

Uygulamada bize en çok yöneltilen bir diğer soru ise saklı par oranları nedir sorusudur. Aşağıda saklı pay sahibi mirasçılar ve saklı pay oranları maddeler halinde belirtilmiştir.

Bu sayılan oranların tamamı kanun ile düzenlenmiştir.

TENKİSE TABİ KAZANDIRMALAR NELERDİR ?

Miras bırakanlar, ölümünden sonra geride bıraktıkları mal ve mülkler üzerinde tasarruf yapabilirler. Bu tasarruflar, örneğin sağlar arası işlemler veya ölüme bağlı tasarruflar yoluyla gerçekleştirilebilecektir. Ancak, miras bırakanın tasarruf yaparken, mirasçıların saklı paylarına dikkat etmesi gerekmektedir.

Mirasın tasfiyesinde, mirasçılara düşen miras paylarının belirlenmesi için saklı pay kavramı kullanılmaktadır. Saklı pay, miras bırakanın belirli mirasçılara bırakması gereken minimum paydır. Yani, mirasçıların miras paylarından daha az bir pay alamayacakları belirlenmektedir. Saklı pay, genellikle mirasçıların kanuni haklarına dayanarak belirlenmektedir.

Miras bırakanın serbest tasarruf oranı, saklı pay oranlarından hesaplanır. Bu hesaplamada, terekenin toplamından saklı pay oranlarının toplamı çıkarılacaktır. Geriye kalan oran, miras bırakanın serbest tasarruf oranını gösterir.

Örneğin, terekenin toplamı 1 kabul edilirse ve saklı paylar toplamı 3/8 ise, miras bırakanın serbest tasarruf oranı 5/8’dir. Yani, miras bırakanın ölümünden sonra geride kalan mal ve mülklerin 5/8’inde serbestçe tasarruf etme hakkı vardır.

Ancak, miras bırakanın serbest tasarruf oranı, saklı pay oranlarına bağlıdır ve saklı paylar korunmalıdır. Miras bırakanın serbest tasarruf oranı, saklı payların toplamından çıkarıldığında elde edilen orana eşittir. Dolayısıyla, miras bırakanın tasarruf işlemleri yaparken saklı payları dikkate almalıdır. Ve bu haklarına saygı göstermesi gerekmektedir. Aksi takdirde, tasarruf işlemleri tenkise tabi tutulabilecektir.

TENKİS DAVASINI KİMLER AÇABİLİR ?

Tenkis Davası, bir mirasbırakanın saklı payına halel getirerek mirasçılara verilen zararın giderilmesi amacıyla açılan bir davadır.

Miras hukuku, bir kişinin ölümü sonrasında mirasının nasıl paylaşılacağına dair hükümler içerir. Medeni Kanun’da, mirasın tasfiyesi ve paylaşımı için belirli bir düzenleme yapılmıştır. Bu düzenlemeye göre, bir mirasbırakanın ölümü sonrasında miras paylaşımı yapılırken, belirli mirasçıların paylarının korunması gerekmektedir. Bu mirasçılar, “saklı pay sahibi mirasçılar” olarak adlandırılmaktadır.

Saklı pay sahibi mirasçılar, mirasbırakanın tasarruf edebileceği bölümü aşan kazandırmaların tenkisini dava edebilirler. Yani, mirasbırakanın ölümünden önce yaptığı işlemler sonucunda saklı paylarına zarar verdiğini düşündükleri durumlarda, mahkemede bu işlemlerin iptal edilmesini talep edebilirler.

Ancak tenkis davası, yalnızca mirasbırakanın ölümünden sonra ikame edilebilecektir. Yani, saklı paylarına zarar verdiğini düşündükleri durumları mirasbırakan hala yaşarken tespit edip davayı açamazlar.

Tenkis davası, saklı payına halel getirilen mirasçılar tarafından açılabildiği gibi, mirasbırakanın alacaklıları tarafından da açılabilmektedir. Bu durumda, mirasbırakanın tasarruf edebileceği bölümü aştığı ve saklı payına zarar verdiği tespit edildiğinde, saklı payı ihlal edilen mirasçıların iflası halinde iflas dairesi veya mirasın geçtiği tarihte mirasçıya karşı ellerinde ödemeden aciz belgesi bulunan alacaklılar, mirasçının tenkis davası açmaması durumunda gerekli oranda ve sürede tenkis davası açabilirler.

…

Sonuç olarak, tenkis davası, mirasın tasfiyesi ve paylaşımı sırasında saklı payına halel getirildiğini düşünen mirasçıların, mirasbırakanın ölümünden sonra açabileceği bir dava türüdür. Bu dava, mirasbırakanın tasarruf edebileceği bölümü aşan kazandırmaların tenkisini talep ederek, saklı pay sahibi mirasçıların haklarını korumayı amaçlar. Tenkis davası ile saklı payına halel getirilen mirasçılar, mirasbırakanın ölümünden sonra yaptığı işlemleri mahkemede iptal ettirerek, saklı paylarının korunmasını sağlayabilirler. Ayrıca, tenkis davası, mirasbırakanın alacaklıları tarafından da açılabilen bir dava türüdür. Bu durumda, saklı payına halel getirilen mirasçılar, iflas durumunda iflas dairesi veya ellerinde ödemeden aciz belgesi bulunan alacaklılar tarafından mirasçının tenkis davası açmaması durumunda tenkis davası açılabilir.

Yani ;

• Saklı payına halel getirilen mirasçılar, mirasbırakanın ölümünden sonra yapılan işlemleri mahkemede iptal ettirmek için tenkis davası açabilirler.
• Mirasbırakanın alacaklıları, saklı payına halel getirilen mirasçının tenkis davası açmaması durumunda, iflas dairesi veya ellerinde ödemeden aciz belgesi bulunan alacaklılar aracılığıyla tenkis davası açabilirler.

Tenkis davası, saklı payına halel getirilen mirasçıların korunması için önemli bir araçtır. Bu nedenle, mirasın tasfiyesi ve paylaşımı sırasında saklı pay sahibi mirasçıların haklarının korunması ve adaletin sağlanması amacıyla tenkis davasının açılması gerekebilmektedir.

TENKİS DAVASINDA DAVALI

Tenkis davası, bir miras hukuku kavramıdır ve mirasbırakanın tenkise tabi tasarruf yapması halinde, tasarrufun hukuka uygunluğunu sorgulamak için açılan bir dava türüdür. Tenkis davası, mirasbırakanın ölümünden sonra mirasın paylaşılması sürecinde ortaya çıkar.

Tenkise tabi tasarruf, mirasbırakanın ölümünden önceki son tasarrufudur ve hukuka uygunluğu sorgulanmaktadır. Bu tasarruf, saklı pay denilen belirli bir oranda mirasçıya ayrılmış olan kısımda değişiklik yapılması halinde geçerlidir. Saklı pay, miras hukukunda koruma altına alınan belirli bir miktar miras payını ifade eder. Mirasbırakan, saklı paya saygı göstermeden tasarruf yaparsa, bu tasarruf tenkise tabi olur.

Tenkis davası, bu şekilde hukuka aykırı bir tasarruf sonucu saklı pay ihlali yapılan kişiye yöneltilecektir. Davalı, lehine tasarruf yapılan kişidir ve tenkis davasında davalı olarak görülmektedir. Bu kişi üçüncü bir kişi olabileceği gibi, murisin kalan mirasçılarından biri de olabilecektir.

Tenkis davası genellikle mirasbırakanın ölümünden sonra mirasın paylaşılması sürecinde açılacaktır. Ancak Yargıtay, istisnai durumlarda, tasarrufa konu malın üçüncü kişilere satılması durumunda da tenkis davasının üçüncü kişilere karşı açılabileceğini kabul etmektedir.

Sonuç olarak, tenkis davası miras hukuku kapsamında bir dava türüdür. Mirasbırakanın ölümünden önce yaptığı hukuka aykırı tasarrufları sorgulamak için açılacaktır. Davalı, lehine tasarruf yapılan kişi olabilecektir. Ve dava sonucunda saklı pay ihlali yapılan kişinin hakkı korunacaktır.

TENKİS ZAMANAŞIMI NE KADARDIR ?

Tenkis davası, bir mirasçının, miras bırakanın ölümü sırasında sahip olduğu saklı payını korumak amacıyla açtığı bir tür dava türüdür. Saklı pay, miras bırakanın mirasçılarının belirli bir oranını koruma altına alan bir kavramdır. Saklı paylı mirasçılar, miras bırakanın ölümü sırasındaki mal varlığının bir kısmını mutlaka almaya hak kazanırlar.

Ancak bazı durumlarda, miras bırakanın vasiyeti veya yaptığı tasarruf, saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal edebilecektir. Bu durumda, saklı paylı mirasçılar, tenkis davası açarak haklarını korumak isteyebilirler.

Tenkis davası açma hakkı, miras bırakanın ölümünden sonra bir yıl içinde öğrendikleri saklı pay ihlali durumunda geçerlidir. Ayrıca, vasiyetname hükümleri için açılma tarihinin, diğer tasarruflar için mirasın açılması tarihinden on yıl geçmesi gerekmektedir.

Tenkis davası açma süresi, tenkis zamanaşımı adı verilen bir süre ile sınırlıdır. Bu süre, tenkis davası açma hakkının kaybedildiği süredir. Tenkis zamanaşımı, saklı paylı mirasçıların saklı pay ihlalini öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl sonra başlar ve on yıl içinde sona erer.

Ancak, bir tasarrufun iptali bir öncekinin yürürlüğe girmesine sebep olabilmektedir. Bu durumda süreler iptal kararının kesinleşmesi tarihinde başlar.

Tenkis davası açma süresi geçse bile, saklı paylı mirasçılar tenkis iddiasını def’i olarak her zaman ileri sürebilirler. Ayrıca, tenkise tabi kazandırmanın muhatabı tarafından, tasarrufa konu malın ya da paranın kendisine verilmesine dair açılan davada tenkis iddiası saklı pay sahibi mirasçılar tarafından bir def’i olarak her zaman ileri sürülebilir.

TENKİS DAVASI NASIL AÇILIR ?

TENKİS DAVASI GÖREVLİ YETKİLİ MAHKEME

Miras hukukunun temel uyuşmazlıklarından olan tenkis davasında görevli mahkeme genel görevli mahkeme olan Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. Bu davada yetkili mahkeme mirasbırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir.

TENKİSTE SIRA

Tenkis, saklı pay tamamlanıncaya kadar, ilk etapta ölüme bağlı tasarruflardan; bu yeterli gelmezse, en yeni tarihlisinden başlamak kaydıyla en eskisine doğru geriye gidilerek sağlararası tasarruflardan yapılacaktır. Kamu tüzel kişileri ile kamuya yararlı dernek ve vakıflara yapılan ölüme bağlı tasarruflar ve sağlararası kazandırmalar en son sırada tenkis edilecektir.

Kısaca ;

• Ölüme bağlı tasarrufların tamamı kullanılacak.
• Eğer ölüme bağlı tasarruflar yeterli gelmezse, en yeni tarihli sağlararası tasarruflardan başlanarak geriye doğru ilerlenecek.
• Kamu tüzel kişileri ile kamuya yararlı dernek ve vakıflara yapılan ölüme bağlı tasarruflar en son sırada tenkis edilecektir.

Miras Avukatı İstanbul- Sarıkaya Karay Hukuk

SIK SORULAN SORULAR

İlgili yazılarımız;

• MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA
• MİRAS AVUKATI İSTANBUL
• MİRAS PAYININ DEVRİ
• REDDİ MİRAS
• MURİS NE DEMEK ?