TCK 26. Madde Nedir? – Hakkın Kullanılması ve İlgilinin Rızası

Türk Ceza Kanunu’nun 26. maddesi, ceza sorumluluğunu ortadan kaldıran hukuka uygunluk sebeplerinden “hakkın kullanılması” ve “ilgilinin rızası” durumlarını düzenler. Bu iki durum, bazı fiillerin şeklen suç gibi görünse de, hukuken meşru kabul edildiği hâlleri kapsar. Fail, kanunen tanınan bir hakkı kullanıyor ya da mağdur açık rıza gösteriyorsa ceza sorumluluğundan kurtulabilir.

Hakkın kullanılması ne demektir? (TCK 26/1)

Bir kişi, hukuken kendisine tanınmış bir hakkı kullanarak bir fiilde bulunuyorsa, bu eylem suç teşkil etmez. Hakkın sınırları içinde kalan davranışlar, kanuna uygun kabul edilir ve faile ceza verilmez.

Örnek: Savunma hakkı çerçevesinde avukatın karşı taraf hakkında ağır ifadeler kullanması ya da doktorun tedavi amacıyla ameliyat yapması.

Hakkın kullanılması hangi durumlarda uygulanabilir?

Hukuken tanınmış bir hakkın sınırları içinde hareket edilmelidir. Hakkın kötüye kullanılması durumunda bu madde uygulanmaz. Fiilin meşru bir amaca hizmet etmesi gerekir.

İlgilinin rızası ne anlama gelir? (TCK 26/2)

Bir kimse, kendi üzerinde mutlak surette tasarruf edebileceği bir hakkına ilişkin olarak açık rıza gösterirse, bu rızaya uygun biçimde gerçekleştirilen fiiller suç sayılmaz. Ancak bu rıza, mutlaka özgür iradeye dayanmalı, açıkça belirtilmeli ve hukuka aykırı bir durumu kapsamamalıdır.

Örnek: Estetik ameliyat yaptırmak isteyen bir kişinin doktoruna verdiği yazılı rıza.

İlgilinin rızasının geçerli olabilmesi için şartlar nelerdir?

Kişi, rıza gösterdiği konuda hak sahibi olmalıdır. Rıza, açık ve bilinçli şekilde verilmelidir. Rıza, hukuka ve ahlaka aykırı bir amacı kapsamamalıdır. Zorla ya da aldatılarak verilen rızalar geçersizdir.

Hakkın kullanılması ile ilgilinin rızası arasındaki fark nedir?

Hakkın kullanılması, failin kendi hakkını kullanmasıdır; ilgilinin rızası ise mağdurun, üzerinde tasarruf hakkı bulunan bir konuda fiile onay vermesidir. İlkinde failin kendisi lehine düzenlenmiş bir hak söz konusudur; ikincisinde ise başkasının fiiline onay verme vardır.

İlgilinin rızası ceza sorumluluğunu tamamen kaldırır mı?

Evet, ancak rıza özgür iradeye dayanmalı ve suç teşkil etmeyen bir fiili kapsamalıdır. Aksi takdirde geçersiz sayılır.

Hakkın kullanılması kötüye kullanılırsa ceza verilir mi?

Evet. Kişi hakkını amacına uygun kullanmazsa ve başkasına zarar verirse bu durumda ceza sorumluluğu doğabilir.

İlgilinin rızası her durumda geçerli midir?

Hayır. Kişinin rıza gösterebileceği haklar sınırlıdır. Örneğin yaşamsal tehlike doğuracak bir eyleme rıza geçerli sayılmaz.

SARIKAYA&KARAY HUKUK BÜROSU

See Full Bio