MÜŞTEKİ NE DEMEK ?

Müşteki ceza  yargılamasında karşınıza çıkan bir öznedir. Kelime anlamı olarak şikayet kelimesinden türeyen suçtan zarar gören veya mağdur anlamına gelen müşteki şikayet hakkına sahip olan kimsedir.  Müşteki ne demek, sanık ne demek sorusu özellikle soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suçlar da büyük önem arz eder.

Ceza hukukuna hakim olan ilke bir suçum re’sen soruşturma olup kovuşturulmasıdır.  Kanunda aksine bir düzenleme olmadıkça Türk Ceza Kanunu’nda bulunan suçlar cumhuriyet savcısı tarafından re’sen soruşturulmaktadır. Ancak bazı  suç tiplerinde kanun koyucu suçun soruşturulması ve kovuşturulmasını şikayet şartına bağlamıştır. Bu durumda suçtan zarar gören kişi, suçu ve suçluyu öğrenmesinden itibaren 6 ay içerisinde ilgili yerleri şikayette bulunarak soruşturma ve kovuşturma işlemlerinin başlamasını sağlar. Bu sebeple bu özne özellikle soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlarda önemli bir öznedir.

MÜŞTEKİ NE DEMEKTİR ?

Yukarıda müştekinin özellikle soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlar açısından oldukça önemli olduğunu belirtmiştik. Müşteki şikayet hakkına sahip olan ve suçtan zarar gören kişiyi ifade etmektedir.

Her ne kadar bu kavram soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlarda daha önemli ise de diğer suç tiplerinde de özellik ve davaya katılabilme hakkı açısından önemlidir. Re’sen soruşturulan ve kovuşturulan suçlarda suçtan zarar gören kişi yargılama sürecinde davaya katılma hakkına sahiptir. Her ne kadar müşteki sıfatı olmasa da suçtan zarar gördüğü için  savunma ve dinlenme hakkı kapsamında yargılamada bulunabilecektir.

Kısaca özetlememiz gerekirse suçtan zarar gören mağdurun şikayete bağlı suçlarda müşteki sıfatı olup şikayet hakkını kullanması neticesinde suç hakkında soruşturma ve kovuşturma işlemleri yapılabilecektir. Eğer müşteki şikayet etmezse suçun soruşturulması ve kovuşturulması mümkün değildir.  Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olmayan suçlar da suçtan zarar gören mağdurun müşteki sıfatı olmamakla birlikte yargılamaya katılması savunma ve dinlenme hakkı kapsamında mümkündür.

Suçtan zarar gören mağdurun şikayeti olmasa da soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olmayan suçlarda,  suç şüphesi öğrenildikten itibaren cumhuriyet savcısı tarafından bu işlemler re’sen  kamu adına yapılmaktadır. Burada mağdur kamu hukukudur. 

Suçtan zarar gören mağdur soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olmayan suçlar da katılma talebi dilekçesi ile davaya katılabilecek ve yargılamada bulunabilecektir.

MÜŞTEKİ SANIK NE DEMEK ?

Uygulamada sık karşılaşılan sorulardan bir tanesi de müşteki sanık ne demek sorusudur. Bir kişinin bu sıfatı alması bir suçta aynı anda hem mağdur hem de sanık olması halinde mümkündür.  Bu kavram ilk başta karışık görünse de bir kişinin bir suçta hem mağdur hem de sanık olması pek tabii mümkündür. Örneğin karşılıklı hakaret suçunda her iki tarafın da birbirine hakaret etmesi halinde her iki tarafta müşteki ve sanık yani mağdur ve sanık sıfatını aynı anda uhdesinde barındıracaktır.

Bu ifadenin soruşturma evresindeki yansıması ise müşteki şüpheli ifadesidir. Bilindiği üzere  sanık kovuşturma evresinde failin sıfatı olup soruşturma evresinde ki faile şüpheli denilmektedir. Dolayısıyla bir kimsenin bir olayda aynı anda hem mağdur hem de fail olması halinde soruşturma evresindeki sıfatı  müşteki şüpheli olacaktır.

MÜŞTEKİNİN HAKLARI NELERDİR ?

• Müştekinin en önemli hakkı şikayet hakkıdır.  işbu şikayet hakkını kullanarak soruşturma işlemlerinin başlamasını sağlama
• Müşteki başlatılan soruşturma evresinde soruşturmanın gizliliği çerçevesinde yapılan işlemlerden haberdar edilmeyi talep etme
• Soruşturma evresinde delillerden örnek talep edebilme Hakkı da yine Müştekinin hakları arasındadır.
• Müşteki soruşturma evresinde  gerekli olan delillerin toplanmasını isteme
• Soruşturmaya konu suçun niteliğine göre barodan kendisini Avukat tayin edilmesini talep etme
• Kovuşturmaya yer olmadığına dair verilen karara itiraz etme hakkı yine Müştekinin hakları arasındadır.
• Kovuşturma evresinde yargılamaya  katılma talebinde bulunma 
• Katılma talebinin kabulü halinde duruşmalardan haberdar edilmeyi talep etme
• Kovuşturma evresinde  olayla ilgili tanıkların dinlenmesine talep etme
• Mahkeme tarafından verilen kararı üst derece mahkemesine taşıma

hakları mevcuttur. Bu haklar soruşturma ve kovuşturma aşamalarında ayrı ayrıdır. Kısaca özetlemek gerekirse;

Soruşturma Evresinde Müştekinin Hakları:

Kovuşturma Evresinde Müştekinin Hakları:

MÜŞTEKİ İLE MAĞDUR FARKI ?

Mağdur ve müşteki kavramları hukuki süreçlerde önemli roller oynar, ancak farklı anlamlara gelirler. Mağdur, suç işlenmesiyle doğrudan etkilenen ve zarar gören kişidir. Bu kişi, suçun mağduru olarak adlandırılır ve suçun etkilerini doğrudan hisseden taraftır. Öte yandan, müşteki, suç işlendiğinde zarar gören bir kişi olmasına rağmen, aynı zamanda suçun işlenmesiyle ilgili hukuki sürecin bir parçası olarak şikâyetçi konumunda olan kişidir. Yani müşteki, suç işlendiğinde zarar gören ve bu nedenle şikâyet hakkına sahip olan kişidir. Bu iki kavram arasındaki ana fark, mağdurun sadece zarar gören taraf olması ve müştekinin hem zarar gören hem de şikâyetçi olmasıdır. Ayrıca anlaşılacağı üzere müşteki mağdur olmak zorunda değildir.

MÜŞTEKİ CEZA ALIR MI?

Müşteki sıfatını taşıyan bireyler, hukuki süreçte ceza almaktan endişe duyabilirler. Bu endişe, özellikle kendilerine yönelik suçlamalarla karşı karşıya kaldıklarında yoğunlaşır. Türk Ceza Kanunu’nda açıkça suç olarak tanımlanmış eylemlerin mağduru olan veya suçtan zarar gören kişiler müşteki konumundadır. Örneğin, bir hırsızlık, saldırı veya dolandırıcılık olayında zarara uğrayan veya mağdur olan kişi müşteki olarak adlandırılabilir.

Müşteki olmak, hukuken ceza almaya yol açmaz çünkü bu sıfatı taşıyan kimse , suçun mağduru veya zarar görenidir, suç işleyen değil. Hukuk sistemi, suç mağdurlarına adaletin sağlanması için müşteki olarak haklar tanır ve suçluların cezalandırılmasını talep etmelerine izin verir. Bu nedenle, müşteki sıfatını taşıyan bir kişinin hukuki olarak ceza alması mümkün değildir.

Müştekilerin endişe duymasına neden olan bir faktör de, suçlanan kişinin savunma stratejisiyle ilgilidir. Sanıklar bazen , suçlamaları ciddiye almak ve kendilerini savunmak için çeşitli taktikler kullanabilirler. Bu taktiklerden biri, müştekinin itibarını zedelemek veya güvenilirliğini sorgulamaktır. Bu durumda, müşteki tarafından “Ceza alır mıyım?” sorusu sıklıkla gündeme gelebilir.

Ancak bu sıfatını taşıyan bir kişi, suçlamaların dayanağı olan somut deliller veya tanıklarla desteklenmediği sürece ( sanık olmadığı sürece) hukuki olarak ceza alması mümkün değildir. Mahkeme, suçun işlenmesiyle doğrudan zarar gören bir kişinin adalet arayışını destekler ve suçluların cezalandırılmasını sağlamaya çalışır. Bu nedenle, müştekilerin hukuken ceza almaktan endişe etmelerine gerek yoktur.

MÜŞTEKİ İLE SANIK ARASINDAKİ FARK?

Bu farkları şu şekilde görselleştirebiliriz:

Bu tablo, müşteki ve sanık arasındaki temel farkları net bir şekilde ortaya koymaktadır.

MÜŞTEKİNİN YARGILAMAYA ETKİSİ

“Müştekinin Savunma Stratejileri ve Etkisi” konusu, hukuk sistemlerinde önemli bir yer tutar. Müşteki, bir davada şikayette bulunan veya suçlamada bulunan kişidir. Müşteki, davanın seyrini etkileyen ve sonucunu belirleyen bir aktördür. Bu nedenle, müştekinin savunma stratejileri ve davaya olan etkisi önemlidir.

Müştekinin savunma stratejileri genellikle şikayet ettiği olayın kanıtlarını toplamak, tanıkların ifadelerini hazırlamak ve mahkemede doğru bir şekilde ifade etmek üzerine odaklanır. Müşteki avukatı, müştekinin haklarını savunmak ve adaletin sağlanması için çeşitli hukuki yolları kullanır.

Müştekinin savunma stratejileri, davanın türüne ve karmaşıklığına bağlı olarak değişir. Örneğin, bir suç mağduru olarak müşteki, suçlunun cezalandırılmasını sağlamak için etkili bir şekilde işbirliği yapmalı ve mahkemede güçlü bir vaka sunmalıdır. Diğer yandan, bir hukuk davasında müşteki, haklarını korumak ve zararlarını tazmin etmek için uygun kanıtları sunmalıdır.

Müştekinin savunma stratejileri, davaya doğrudan etki eder. Güçlü ve inandırıcı bir vaka, müştekinin lehine karar alınmasını sağlayabilirken, zayıf veya tutarsız bir vaka, müştekinin davasını kaybetmesine neden olabilir. Ayrıca, müştekinin tutumu, davaya olan güveni ve işbirliği düzeyi de sonuç üzerinde etkilidir. Müştekinin etkili bir şekilde savunulması, adil bir yargı sürecinin sağlanmasına ve adaletin tatmin edici bir şekilde yerine getirilmesine yardımcı olur.

MÜŞTEKİ OLMANIN PSİKOLOJİK BOYUTU

Müşteki olmak, bir kişinin hukuki süreç içerisinde şikayet eden veya suçlayan taraf olarak yer alması demektir. Bu durum, sadece hukuki bir boyutu değil, aynı zamanda derin psikolojik etkileri de olan bir durumdur.

Müşteki olan bir kişi genellikle bir travmatik deneyim yaşamış veya bir haksızlığa uğramış olabilir. Bu deneyim, kişinin duygusal ve psikolojik sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir. Özellikle suç mağduru olan müştekiler, yaşadıkları travmatik olayın etkileriyle baş etmek zorunda kalabilirler. Bu durum, kaygı, korku, öfke, utanç ve depresyon gibi duygusal tepkilere neden olabilir.

Bu sıfatın psikolojik boyutu, genellikle davanın sürecine bağlı olarak değişir. Mahkemede ifade verme, delil sunma ve duruşmalara katılma gibi süreçler, müşteki üzerinde büyük bir stres yaratabilir. Bu süreçler, travmatik deneyimi tekrar yaşamak anlamına gelebilir ve müştekiyi duygusal olarak zorlayabilir.

Müşteki olan kişiler genellikle adalet arayışı içindedirler ve yaşadıkları haksızlığın telafi edilmesini istemektedirler. Ancak, hukuki süreç uzadıkça ve sonuç belirsizleştikçe, müşteki üzerindeki psikolojik etkiler artabilir. Bu durum, müştekinin duygusal iyilik halini ve günlük yaşamını olumsuz yönde etkileyebilir.

Müştekilerin destek alması önemlidir. Profesyonel destek, müştekinin duygusal ihtiyaçlarını karşılamak ve travmatik deneyimle başa çıkmasına yardımcı olmak için önemli bir rol oynayabilir. Aynı zamanda, müşteki destek grupları veya sosyal destek ağları da müştekinin duygusal iyilik halini destekleyebilir ve adalet arayışında onlara destek olabilir.

MÜŞTEKİYE TEBLİGAT GELİR Mİ?

Müştekinin evine tebligat gitmesi, hukuki bir sürecin başlaması veya devam etmesi için önemli bir adımdır. Tebligat, resmi bir belgenin, genellikle bir mahkeme kararının veya dava ile ilgili diğer önemli belgelerin, ilgili kişiye ulaştırılması işlemidir.

Müştekinin evine tebligat gitmesi genellikle şu durumlarda gerçekleşir:

1. Dava Sürecinin Başlangıcı: Bir kişi, müşteki olarak belirlendiyse ve hukuki bir süreç başlatıldıysa, mahkeme tarafından bu kişiye tebligat gönderilir. Bu tebligat, davanın türüne bağlı olarak çeşitli bilgiler içerebilir, örneğin davaya ilişkin detaylar, davaya cevap verme süresi ve mahkeme tarihi gibi bilgiler.
2. Mahkeme Kararları: Bir davanın mahkeme tarafından karara bağlanması durumunda, müştekiye mahkeme kararıyla ilgili bir tebligat gönderilir. Bu tebligat, mahkeme kararının detaylarını ve karara karşı itiraz etme süresini içerebilir.
3. Diğer Hukuki Bildirimler: Müştekiye ait olduğu hukuki süreçle ilgili diğer önemli belgeler, örneğin mahkeme tarafından istenen ek bilgi veya belgeler gibi, müştekinin evine tebligat yoluyla gönderilebilir.

Müştekinin evine tebligat gitmesi, hukuki sürecin adil ve şeffaf bir şekilde yürütülmesi için önemlidir. Tebligatın doğru bir şekilde iletilmesi, müştekinin davaya karşı savunma hazırlamasına ve hukuki haklarını kullanmasına olanak tanır. Bu nedenle, tebligatın doğru adrese ve zamanında ulaştırılması, hukuki sürecin adil bir şekilde işlemesini sağlar.

MÜŞTEKİ ŞİKAYET HAKKINI NASIL KULLANIR?

Türkiye’de bir bireyin müşteki olarak şikâyet hakkını kullanması için belirli yollar ve prosedürler bulunmaktadır:

1. İlgili Makama Şikâyet Başvurusu Yapma: Bir kişi, şikâyet etmek istediği bir durumu belirlediğinde, öncelikle bu şikâyeti ilgili makama iletmelidir. Örneğin, suç işlendiği düşünülüyorsa, şikâyet savcılığa yapılabilir. Eğer işlenen suç bir savcılık soruşturması gerektirmiyorsa, polise şikâyet başvurusu yapılabilir.
2. Şikâyetin Yazılı Olarak İletilmesi: Şikâyet, genellikle yazılı olarak iletilmelidir. Bu, resmi bir belgenin doldurulması veya dilekçe şeklinde olabilir. Dilekçede, olayın tarih ve detayları ile şikâyetin gerekçesi açıkça belirtilmelidir.
3. Gerekli Belgelerin ve Delillerin Sunulması: Şikâyet dilekçesine, şikâyeti destekleyen her türlü belge ve delil eklenmelidir. Bu belgeler, olayın kanıtı niteliğinde olabilir ve şikâyetin inandırıcılığını artırabilir.
4. İlgili Makam Tarafından İncelenmesi: Şikâyet başvurusu yapıldıktan sonra, ilgili makam (savcılık veya polis) tarafından incelenir. İncelenme sürecinde, gerekirse ek bilgi ve delil istenebilir.
5. Adli Soruşturma ve Davanın Başlatılması: İncelenme sonucunda, şikâyetin ciddiye alındığına karar verilirse, adli soruşturma başlatılabilir veya dava açılabilir. Bu süreçte, müşteki olarak ifade vermeye ve mahkemeye katılmaya çağrılabilirsiniz.
6. Davanın İlerlemesi ve Sonuçlanması: Dava, mahkeme sürecinde ilerler ve sonuçlanır. Mahkeme, delilleri değerlendirir ve kararını verir. Eğer müşteki olarak başarı sağlanırsa, adalet yerine gelmiş olur.

Türkiye’de müşteki olarak şikâyet hakkını kullanmak için, yukarıda belirtilen adımları takip etmek önemlidir. Bu adımlar, hukuki sürecin adil ve etkin bir şekilde işlemesini sağlar ve müştekinin haklarını korur.

MÜŞTEKİ DURUŞMAYA KATILMAK ZORUNDA MI?

Türkiye’de müşteki olarak dava sürecinde duruşmaya katılma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak, duruşmaya katılma müştekinin lehine olabilir ve bazı durumlarda tavsiye edilir. İşte duruşmaya katılmanın avantajları ve bazı durumlar:

1. Davanın Gidişatını Etkileme Şansı: Duruşmaya katılarak, davaya doğrudan etki etme şansınız olabilirsiniz. Duruşmada savunmanızı yapabilir, şahitlikte bulunabilir ve delillerinizi sunabilirsiniz.
2. Kendi Hakkınızı Savunma Fırsatı: Duruşmada, avukatınız aracılığıyla veya doğrudan kendi hakkınızı savunma fırsatınız olur. Bu, sizin lehinize olan kanıtları veya argümanları sunmanızı sağlar.
3. Mahkeme Sürecine Aktif Katılım: Duruşmaya katılarak, mahkeme sürecine aktif olarak katılmış olursunuz. Bu, davayı daha yakından takip etmenizi ve olası gelişmeleri öğrenmenizi sağlar.
4. İtibarınızı ve Haklarınızı Koruma: Duruşmaya katılarak, itibarınızı koruyabilir ve haklarınızı savunabilirsiniz. Duruşmada yüz yüze görüşme fırsatıyla, kendinizi ifade etme ve iddialarınızı doğrudan belirtme şansınız olur.

Ancak, duruşmaya katılmama durumunda da hukuki temsilciniz (avukatınız) sizi en iyi şekilde temsil edecektir. Duruşmaya katılmak, bazen kişisel veya pratik nedenlerden dolayı mümkün olmayabilir. Örneğin, uzaklık, sağlık sorunları veya iş / aile nedenleri gibi sebeplerle duruşmaya katılamayabilirsiniz.

Sonuç olarak, Türkiye’de müşteki olarak duruşmaya katılma zorunluluğu yoktur, ancak genellikle müştekinin davaya katılımı lehine olabilir ve tavsiye edilir.

SIK SORULAN SORULAR