MANEVİ TAZMİNAT DAVASI

Kişinin zarara uğraması sonucunda bu zararın giderilmesi için tazminat davası açılmaktadır. Zarara yol açan durum birçok farklı sebepten kaynaklanabilmektedir. Örneğin haksız fiil neticesinde kişi tazminata hak kazanırken haksız rekabet sonucunda da tazminat talep etme hakkı doğar. Kanun koyucu tazminatı iki ana başlığa ayırmıştır. Bunlardan ilki maddi tazminat kalemidir. İkinci ise yazımızın da konusunu oluşturan manevi tazminattır.

• Maddi tazminat, hukuka aykırı bir işlem veya fiille kişinin malvarlığında eksilmeye sebep olunması halinde talep edilen tazminat türüdür.
• Manevi tazminat ise hukuka aykırı fiil ya da işlemin kişide oluşturduğu elem, ızdırap veya yıpranmanın giderilmesi için istenen tazminat türüdür.

Bu noktada tazminatın türü belirlenirken tazminata sebep olan fiil veya işlemden ziyade zararın niteliği belirleyicidir. Eğer meydana gelen zarar para ile ölçülebiliyorsa bu maddi tazminatın konusudur. Ancak meydana gelen zarar para ile ölçülemiyorsa bu zarar manevi tazminatın konusudur. Manevi tazminat davası , manevi tazminat örnekleri , zamanaşımı hesaplama gibi başlıklar aşağıda ayrıntılı şekilde açıklanacaktır.

MANEVİ TAZMİNAT NEDİR ?

Yukarıda kısaca manevi tazminat nedir sorusu yanıtlanmıştır. Buna göre manevi tazminat hukuka aykırı eylem veya işlemin kişide elem, ızdırap ve yıpranmanın oluşturduğu zararın tazmini için düzenlenen tazminat türüdür. Kişide oluşan üzüntü veya yıpranmanın para ile ölçülmesi mümkün olmadığından bu zararın aynen tazmini de mümkün olmamaktadır. Bununla birlikte paranın günümüzde sosyal ve ekonomik yönden arz ettiği önem ve bir çok ihtiyaca cevap vermede üstlendiği görev dikkate alındığında ; kişinin yaşadığı elem ve ızdırabın kısmen veya tamamen giderilmesinde paranın en iyi araç olduğu kabul edilmiştir. Bu sebeple birçok hukuk sisteminde olduğu gibi bizim sistemimizde de manevi tazminat düzenlenmiştir. Manevi tazminat nedir sorusunun cevabı oldukça uzun olmakla birlikte yukarıda yaptığımız kısa açıklama yazımız açısından önemlidir.

Manevi tazminat Türk Borçlar Kanunu ve diğer kanunlarda düzenlenmiştir. Bu tazminata karar verilmesine sebep olan hukuka aykırı fiil veya işlem farklı farklı olabilmektedir. Aşağıda başlık halinde hangi hallerde manevi tazminat talep edilebileceği sayılacaktır. Ancak bu noktada dikkat edilmesi gereken fiil veya işlemden ziyade zararın niteliğidir. Manevi tazminattan bahsedebilmek için kişide fiiil veya işlem sebebiyle üzüntü, ızdırap veya yıpranma oluşmalıdır. Bunun yanında kişinin kişilik haklarına yapılan saldırılar da bu tazminatın konusudur. Zira kişilik haklarına yapılan saldırı da kişide üzüntü, elem ve yıpranmaya sebep olabilecektir.

MANEVİ TAZMİNAT ÖRNEKLERİ

Yukarıda manevi tazminat nedir sorusunun cevabı paylaşılmıştır. Bu başlık altında ise uygulamadaki manevi tazminat örnekleri maddeler halinde sayılacaktır. Manevi tazminat örnekleri ;

• Trafik kazası sonucunda kişinin uğradığı elem ve ızdırap sonucu talep etmesi,
• Boşanma davasındaki boşanma sebebine göre (zina, hayata kast vs. ) oluşan manevi zararın giderilmesi,
• İş kazası neticesinde talep edilen manevi tazminat,
• Meslek hastalığı nedeniyle maddi manevi tazminat,
• Meslek hastalığı nedeniyle manevi tazminat,
• Sözleşmeye aykırılık durumunda oluşan manevi zararın tazmini,
• Malpraktis (doktor hatası) sebebiyle açılan tazminat davalarında manevi tazminat,
• Suç işlenmesi halinde oluşan manevi zararın giderilmesi sebebiyle açılan manevi tazminat davası,
• Telif haklarının ihlali halinde doğan manevi zararın tazmini,

Yukarıda sayılan manevi tazminat örnekleri uygulamada en sık karşılaşılan manevi zararlardandır. Bu sayılanların haricinde de uygulamada kişilik haklarının ihlal edilmesi neticesinde doğan manevi zararın tazmini için davalar açılmaktadır.

MANEVİ TAZMİNAT DAVALARI

Kişi manevi tazminata hak kazandığı zaman bunu ancak bir dava kapsamında talep eder. Manevi tazminat davası eğer somut olayda mevcut ise maddi tazminat davası ile birlikte açılmaktadır. Ancak maddi tazminat söz konusu değilse manevi tazminat davası tek başına da açılabilmektedir.

Manevi tazminat davası açılabilmesi için öncelikle bir dava dilekçesi hazırlanmalıdır. Bu dava dilekçesinde manevi tazminatın doğmasına sebep olan olaylar dikkatle açıklanmalı ve hukuki gerekçeler sunulmalıdır . Hazırlanan dava dilekçesi, somut olaya ilişkin eklerle birlikte görevli ve yetkili mahkemeye sunulmalı böylelikle dava açılmalıdır. Dava dilekçesi hazırlanırken mutlaka tazminat hukuku alanında uzman bir avukattan destek alınmalıdır. Zira uygulamada kişiler arzuhalci denilen hiçbir hukuki bilgisi olmayan kişilere manevi tazminat dava dilekçesi hazırlatmakta ve bu dava dilekçeleri birçok hata içerdiğinden hak sahiplerini mağdur etmektedir. Bu mağduriyet çoğu zaman telafisi imkansız zararları beraberinde getirmektedir. Bu sebeple dava dilekçesi hazırlanırken mutlaka uzman bir avukattan destek alınması gerekmektedir.

Manevi tazminat davası yetkili ve görevli mahkemede açıldıktan sonra dosyanın takip edilmesi, duruşmalara katılım, ara kararların yerine getirilmesi işleri de usulüne uygun şekilde yapılmalıdır. Zira hukuk yargılamasında her iş belli süreler içinde yapılmak zorundadır. Bu sürelerin kaçırılmaması , işlerin ise usulüne uygun yapılması gerekmektedir. Aksi halde örneğin bir delilin süresi içinde sunulmaması halinde o delile dayanmaktan vazgeçmiş sayılacak ve o husus ispatlanmayacaktır.

MANEVİ TAZMİNAT ZAMANAŞIMI

Uygulamada en sık sorulan sorulardan biri de manevi tazminat zamanaşımı süresi ne kadardır sorusudur. Belirtmemiz gerekir ki manevi tazminat zamanaşımı ne kadardır sorusunun tek bir cevabı bulunmamaktadır. Zira manevi tazminat birçok sebepten kaynaklanmaktadır. Tazminatın sebebine göre zamanaşımı süresi de farklılaşabilmektedir. Dolayısıyla tek bir manevi tazminat zamanaşımı süresi belirtmek mümkün değildir.

Örneğin ;

• Haksız fiil sebebiyle açılacak manevi tazminat davası için öngörülen zamanaşımı süresi fiil ve failin öğrenilmesinden itibaren 2 yıl ve her halde 10 yıldır. Ancak eğer bu fiil aynı zamanda TCK kapsamında bir suç teşkil ediyorsa ve suç için öngörülen zamanaşımı daha uzunsa artık bu zamanaşımı süresi manevi tazminat davası için de geçerli olur.
• Boşanma davasına konu olaylar sebebiyle talep edilecek manevi tazminat için zamanaşımı süresi ise boşanma davası sonuçlandıktan sonra 1 yıldır.
• Diğer sebeplerle manevi tazminat davası açılacak ise bu durumda zamanaşımı TBK hükmü uyarınca genel zamanaşımı süresi olan 10 yıldır.

MANEVİ TAZMİNAT HESAPLAMA

Kişiler manevi tazminat davası açarken en çok bu tazminatın miktarının ne kadar olacağı sorusunu sorarlar. Manevi tazminata hesaplama başlığı bu sebeple oldukça önemlidir. Türk hukuk sisteminde ana kural manevi tazminatın bir zenginleşme aracı olamayacağıdır. Kişi bu tazminatı karşı taraftan zenginleşmek için alamaz. Bu tazminat zarar görenin davaya konu olay sebebiyle çektiği elem, acı ve sıkıntının giderilmesi için temsili olarak belli bir miktar paranın verilmesinden ibarettir. Bazı hukuk sistemlerinde takdir edilen bu tazminat miktarı oldukça fazla olabilmektedir. Ancak bizim hukuk sistemimizde manevi tazminat hesaplama sı yapılırken bu tazminat kaleminin zenginleşme aracı olamayacağı kuralı gözetilmektedir.

Manevi tazminat hesaplama sı maddi tazminatta olduğu gibi bilirkişiler marifetiyle yapılmamaktadır. Hakim, davacının talep ettiği manevi tazminatın miktarını takdir yetkisi kapsamında belirlemektedir. Hakim takdir yetkisini kullanırken davacının talep ettiğinden daha fazla miktara karar veremeyecektir. Yine bu takdir yetkisini keyfi olarak kullanamayacak ve neden o miktara hükmettiğini gerekçelendirecektir. Manevi tazminatın miktarı zarar görenin maddi durumu, zarar veren fiilin haksızlık boyutu, zarar verenin maddi durumu gibi kriterler göz önünde bulundurularak belirlenecektir.

SIK SORULAN SORULAR