Kleptomani nedir?
Kleptomani, kişinin kontrolünü kaybederek, gereksiz ve dürtüsel olarak başkalarına ait eşyaları çalma hastalığıdır. Bu kişiler, çaldıkları eşyaları genellikle kullanmazlar ya da onlardan herhangi bir maddi kazanç sağlamazlar. Kleptomani, psikolojik bir rahatsızlık olup, genellikle diğer psikiyatrik hastalıklarla birlikte görülür.
Kleptomani nasıl tanımlanır?
Kleptomani, bir tür dürtü kontrol bozukluğudur. Kişi, çalma dürtüsünü engellemeye çalışsa da, bu dürtüyü kontrol etmekte zorlanır. Çalma, kişiye geçici bir rahatlama veya tatmin hissi verebilir, ancak sonrasında suçluluk, pişmanlık ve kaygı duyulabilir. Çalınan eşya genellikle kullanılmaz; kişinin amacının çoğu zaman yalnızca bu dürtüyü tatmin etmek olduğu görülür.
Kleptomani ile hırsızlık arasındaki fark nedir?
Hırsızlık, kişilerin maddi kazanç sağlamak amacıyla başkalarının eşyalarını çalmasıdır. Kleptomani ise, maddi kazanç elde etme amacı taşımadan, yalnızca dürtüsel bir şekilde çalma davranışıdır. Yani kleptomani hastalığı olan kişi, çaldığı eşyayı kullanmaz ya da satmaz; eşyaları çalmak sadece bir dürtüsel davranıştır.
Kleptomani tedavi edilebilir mi?
Evet, kleptomani tedavi edilebilir. Tedavi genellikle psikoterapi ve ilaç tedavisi kombinasyonunu içerir. Bilişsel davranışçı terapi, kişinin çalma dürtülerini kontrol etmesine yardımcı olabilir. Ayrıca, bazı durumlarda anksiyolitik ve antidepresan ilaçlar da kullanılabilir. Tedavi süreci, kişinin hastalıkla başa çıkabilmesini ve günlük yaşamını sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesini sağlar.
Kleptomaniyi nasıl tanıyabiliriz?
Kleptomaniyi tanımak için birkaç belirti göz önünde bulundurulabilir:
Çaldıktan sonra suçluluk, pişmanlık ve kaygı hissetme.
Gereksiz ve dürtüsel olarak başkalarına ait eşyaları çalma.
Çalınan eşyaların kullanılmaması, çoğu zaman atılması.
Çalma dürtüsünü kontrol etme konusunda zorluk yaşanması.
Kleptomani tedavisinde psikoterapi nasıl yardımcı olur?
Psikoterapi, kleptomani tedavisinin en önemli unsurlarından biridir. Bilişsel davranışçı terapi (BDT) gibi terapi türleri, kişinin çalma dürtülerini yönetmesine yardımcı olabilir. Terapistler, kişinin düşünce ve davranışlarını değiştirmeyi hedefler, böylece dürtülerle daha sağlıklı bir şekilde başa çıkabilirler.
Kleptomaniyi kimler risk altındadır?
Kleptomani, genellikle ergenlik döneminde veya erken yetişkinlikte başlar. Hem kadınlar hem de erkekler etkilenebilir, ancak kadınlar arasında daha yaygın olduğu gözlemlenmiştir. Bunun dışında, kleptomani daha önce travma yaşamış, depresyon, anksiyete gibi psikiyatrik hastalıkları olan kişilerde daha sık görülmektedir.
Kleptomani neden olur?
Kleptomani’nin tam olarak nedeni bilinmemekle birlikte, bazı psikolojik ve biyolojik faktörler etkili olabilir. Beynin dürtü kontrolünü sağlayan bölgesindeki işlev bozuklukları, genetik yatkınlık, çevresel etmenler ve travmalar, kleptomaniyi tetikleyebilir.
Kleptomani tedavi edilmezse ne olur?
Tedavi edilmediği takdirde, kleptomani kişinin sosyal hayatını ve ilişkilerini olumsuz etkileyebilir. Sürekli suçluluk ve pişmanlık hissi, kişinin psikolojik sağlığını daha da bozabilir. Ayrıca, hukukî sorunlar, iş kaybı veya aile içi ilişkilerde zorluklar gibi pratik sorunlar da ortaya çıkabilir.
Kleptomani nasıl önlenebilir?
Kleptomaniyi önlemek için, özellikle genetik yatkınlık ve travmalar söz konusuysa, erken yaşta psikolojik destek almak faydalı olabilir. Çalma davranışları gösteren bir kişi, terapist ya da psikolog desteği alarak bu davranışları kontrol altına alabilir. Ailelerin, bu tür dürtüsel davranışlara erken dönemde dikkat etmeleri ve profesyonel yardım almaları önemlidir.