Kira Artış Oranı Nedir ve Nasıl Hesaplanır?

Kira artış oranı, belirli bir dönem içinde kira bedellerinin ne kadar arttığını ifade eder. Bu oran, kiracı ve ev sahipleri için önemli bir göstergedir ve çeşitli ekonomik faktörler tarafından etkilenir. Kira artış oranının nasıl hesaplandığını anlamak, konut piyasasının genel sağlığı hakkında bilgi verir ve kiracılar ile ev sahiplerinin mali planlamalarında kritik bir rol oynar.

Kira Artış Oranının Tanımı

Kira artış oranı, belirli bir süre içinde bir mülkün kira bedelinin yüzde olarak ne kadar arttığını gösterir. Genellikle yıllık olarak hesaplanır ve çeşitli faktörler göz önünde bulundurularak belirlenir. Kira artış oranı, hem konut hem de ticari gayrimenkuller için geçerlidir.

Hesaplama Yöntemleri

Kira artış oranını hesaplamak için şu formül kullanılır:

[ {Kira Artış Oranı} = {Yeni Kira Bedeli} - {Eski Kira Bedeli} / {Eski Kira Bedeli}

Bu formül, kira bedellerindeki değişimi yüzdelik olarak ifade eder. Örneğin, bir önceki yılın kira bedeli 1000 TL ve bu yılın kira bedeli 1100 TL ise, kira artış oranı:
[%10dur. ]

Kira Artış Oranını Etkileyen Faktörler

Kira artış oranları çeşitli ekonomik ve sosyal faktörlerden etkilenir. Bu faktörlerin başında enflasyon, ekonomik büyüme, arz ve talep dengesi, hükümet politikaları ve piyasa koşulları gelir.

Enflasyon

Enflasyon, genel fiyat seviyesinin zaman içinde artmasıdır. Enflasyon oranı yükseldiğinde, mal ve hizmetlerin maliyeti de artar. Bu durum, kira bedellerinin de artmasına neden olur çünkü mülk sahipleri artan maliyetleri kira bedellerine yansıtır.

Ekonomik Büyüme

Ekonomik büyüme, genellikle konut talebinin artmasına neden olur. Ekonomik büyüme dönemlerinde gelirler artar ve insanlar daha fazla harcama yapabilir hale gelir. Bu da konut talebini artırarak kira bedellerini yukarı çeker.

Arz ve Talep Dengesi

Gayrimenkul piyasasında arz ve talep dengesi, kira bedellerini doğrudan etkiler. Talep yüksek ve arz düşük olduğunda kira bedelleri artar. Örneğin, büyük şehirlerde konut talebi genellikle yüksektir ve bu da kira bedellerinin artmasına neden olur.

Hükümet Politikaları

Hükümetlerin kira kontrol yasaları ve düzenlemeleri, kira artış oranlarını etkileyebilir. Bazı ülkelerde hükümetler, kira artışlarını sınırlayan yasal düzenlemeler yaparak kiracıları koruma altına alır. Bu tür düzenlemeler, kira artış oranlarının belirli bir seviyede kalmasını sağlar.

Piyasa Koşulları

Genel piyasa koşulları da kira artış oranlarını etkiler. Ekonomik durgunluk dönemlerinde kira bedelleri sabit kalabilir veya düşebilir. Buna karşın, ekonomik canlanma dönemlerinde kira bedelleri artar.

Kira Artış Oranlarının Uluslararası Karşılaştırması

Kira artış oranları, ülkeden ülkeye büyük farklılıklar gösterebilir. Bu farklılıklar, her ülkenin ekonomik koşulları, enflasyon oranları, hükümet politikaları ve konut piyasası dinamiklerine bağlıdır.

Amerika Birleşik Devletleri

ABD’de kira artış oranları genellikle piyasa koşullarına bağlı olarak değişir. Büyük şehirlerde, özellikle New York, Los Angeles ve San Francisco gibi metropollerde kira bedelleri hızla artmaktadır. Bu şehirlerde konut talebi yüksek, arz ise sınırlıdır.

Avrupa

Avrupa’da kira artış oranları ülkeden ülkeye değişir. Almanya gibi bazı ülkelerde kira kontrol yasaları oldukça sıkıdır ve kira artışları sınırlıdır. Buna karşın, Londra gibi büyük şehirlerde kira bedelleri hızla artabilir.

Türkiye

Türkiye’de kira artış oranları genellikle TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) oranına bağlı olarak belirlenir. Her yıl TÜFE oranı göz önünde bulundurularak kira artış oranı hesaplanır. İstanbul gibi büyük şehirlerde konut talebi yüksek olduğu için kira bedelleri hızlı artış gösterebilir.

Kira Artış Oranlarının Sosyal ve Ekonomik Etkileri

Kira artış oranları, hem bireyler hem de toplumlar üzerinde geniş çaplı etkilere sahiptir. Bu etkiler, ekonomik, sosyal ve demografik alanlarda kendini gösterir.

Bireyler Üzerindeki Etkiler

Kira bedellerinin artması, kiracılar üzerinde mali bir yük oluşturur. Özellikle düşük ve orta gelirli aileler için kira artışları, bütçe yönetimini zorlaştırabilir. Artan kira bedelleri, tasarruf yapmayı ve diğer temel ihtiyaçlara harcama yapmayı zorlaştırır.

Toplum Üzerindeki Etkiler

Kira artışları, konut piyasasında geniş çaplı etkiler yaratır. Yüksek kira bedelleri, kent merkezlerinden banliyölere veya kırsal alanlara göçü teşvik edebilir. Bu durum, şehirlerin demografik yapısını ve sosyal dokusunu değiştirebilir.

Ekonomik Etkiler

Kira artışları, genel ekonomik dengeleri de etkiler. Yüksek kira bedelleri, tüketici harcamalarını kısıtlayarak ekonomik büyümeyi yavaşlatabilir. Ayrıca, konut sektöründe yatırımcı davranışlarını da etkileyebilir.

Kira Artış Oranlarını Yönetme Stratejileri

Kira artış oranlarının yönetimi, hem kiracılar hem de mülk sahipleri için önemlidir. Etkili yönetim stratejileri, her iki tarafın da çıkarlarını korur ve adil bir piyasa dengesi sağlar.

Kiracılar İçin Stratejiler

Kiracılar, kira artışlarıyla başa çıkmak için çeşitli stratejiler kullanabilirler. Bunlar arasında uzun vadeli kira sözleşmeleri yapmak, kira artışlarını sınırlayan hükümet politikalarını takip etmek ve alternatif konut seçeneklerini değerlendirmek yer alır.

Mülk Sahipleri İçin Stratejiler

Mülk sahipleri, kira artışlarını adil ve sürdürülebilir bir şekilde yönetmelidir. Piyasa koşullarını izlemek, kira bedellerini rekabetçi tutmak ve kiracı memnuniyetini sağlamak bu stratejiler arasındadır. Ayrıca, yasal düzenlemelere uyum sağlamak ve kira artışlarını belgelerle desteklemek önemlidir.

Hükümet Politikaları

Hükümetler, kira artışlarını düzenlemek için çeşitli politikalar uygulayabilir. Bu politikalar arasında kira kontrol yasaları, konut arzını artırmaya yönelik teşvikler ve kiracılara yönelik destek programları yer alır. Hükümet politikaları, kira piyasasında adil ve dengeli bir ortam sağlamayı amaçlar.

Gelecekte Kira Artış Oranları ve Beklentiler

Kira artış oranlarının gelecekte nasıl şekilleneceği, birçok faktöre bağlıdır. Ekonomik koşullar, hükümet politikaları, demografik değişiklikler ve konut arz-talep dengesi bu faktörler arasındadır.

Ekonomik Projeksiyonlar

Gelecek yıllarda ekonomik büyüme ve enflasyon oranları, kira artış oranlarını doğrudan etkileyecektir. Ekonomik büyümenin sürdüğü ve enflasyonun kontrol altında olduğu bir senaryoda, kira artışlarının makul seviyelerde kalması beklenir. Ancak, ekonomik belirsizlikler ve yüksek enflasyon dönemlerinde kira artış oranları da yükselebilir.

Demografik Değişiklikler

Nüfus artışı ve kentleşme oranları, gelecekteki kira artış oranlarını belirleyen önemli demografik faktörlerdir. Özellikle genç nüfusun yoğun olduğu ve şehirleşmenin hızla devam ettiği bölgelerde konut talebi artacaktır. Bu da kira bedellerinin yükselmesine yol açabilir.

Teknolojik Gelişmeler

Teknolojik gelişmeler de kira piyasasını etkileyebilir. Akıllı ev teknolojileri, enerji verimliliği sağlayan çözümler ve dijital platformlar üzerinden yapılan kira sözleşmeleri gibi yenilikler, konut piyasasını dönüştürebilir. Bu tür gelişmeler, kira bedellerini ve kira artış oranlarını etkileyen faktörler arasında yer alır.

Hükümet ve Politikaların Rolü

Hükümetlerin konut politikaları, gelecekteki kira artış oranlarını önemli ölçüde etkileyebilir. Konut arzını artırmaya yönelik teşvikler, sosyal konut projeleri ve kira kontrol yasaları gibi politikalar, kira artış oranlarını düzenlemede kilit rol oynar. Hükümetlerin bu alandaki adımları, kira piyasasında uzun vadeli dengeyi sağlamaya yönelik stratejilerin bir parçası olmalıdır.

Kira Artış Oranlarının Yönetimi: Küresel Örnekler

Dünya genelinde kira artış oranlarının yönetimi konusunda farklı yaklaşımlar mevcuttur. Bu yaklaşımlar, ülkelerin ekonomik ve sosyal yapıları ile hükümet politikalarına bağlı olarak değişiklik gösterir.

Amerika Birleşik Devletleri

ABD’de kira artış oranlarının yönetimi eyalet ve yerel yönetim düzeyinde belirlenir. New York City gibi büyük şehirlerde kira kontrol yasaları mevcuttur. Bu yasalar, belirli koşullarda kira artış oranlarını sınırlayarak kiracıları korur. Bunun yanı sıra, kira artışlarını serbest piyasaya bırakan birçok eyalet ve şehir de bulunmaktadır.

Almanya

Almanya, kira artış oranlarının düzenlenmesinde oldukça katı bir yaklaşıma sahiptir. Kira kontrol yasaları, kira artışlarının belirli bir sınırın üzerinde olmasını engeller. Almanya’da kira bedelleri, bölgesel referans kira seviyeleri baz alınarak belirlenir ve bu seviyeler düzenli olarak güncellenir.

Birleşik Krallık

Birleşik Krallık’ta kira artış oranları serbest piyasa koşullarına göre belirlenir. Ancak, hükümetin sosyal konut politikaları ve düşük gelirli ailelere yönelik kira desteği programları mevcuttur. Londra gibi büyük şehirlerde kira bedelleri yüksek seviyelerde seyrederken, kırsal bölgelerde daha düşük seviyelerde kalmaktadır.

Türkiye

Türkiye’de kira artış oranları, TÜFE oranı göz önünde bulundurularak belirlenir. Yasal düzenlemeler, kira artışlarının TÜFE oranını aşmaması gerektiğini öngörür. Bu durum, kiracıların enflasyon karşısında korunmasını sağlar. Bununla birlikte, büyük şehirlerde konut talebinin yüksek olması, kira bedellerinin hızlı artmasına neden olabilir.

Kira Artış Oranları ve Konut Politikaları

Kira artış oranlarının yönetimi, genellikle geniş çaplı konut politikalarının bir parçası olarak ele alınır. Bu politikalar, konut arzını artırmak, konut kalitesini iyileştirmek ve kiracı haklarını korumak amacıyla geliştirilir.

Sosyal Konut Projeleri

Birçok ülke, düşük gelirli ailelerin barınma ihtiyaçlarını karşılamak için sosyal konut projeleri yürütmektedir. Bu projeler, kira bedellerini düşük tutarak kiracıları korur ve konut piyasasında denge sağlar.

Kira Destek Programları

Kira destek programları, düşük gelirli kiracılara mali yardım sağlayarak kira bedellerini karşılamalarına yardımcı olur. Bu programlar, kiracıların ekonomik zorluklar karşısında barınma güvencesini korur.

Konut Arzını Artırma Teşvikleri

Konut arzını artırmak, kira bedellerinin dengelenmesinde önemli bir stratejidir. Hükümetler, yeni konut inşaatlarını teşvik etmek için vergi indirimleri, düşük faizli krediler ve bürokratik kolaylıklar gibi çeşitli teşvikler sunabilir.

Kira Kontrol Yasaları

Kira kontrol yasaları, kira artışlarını sınırlayarak kiracıları koruma altına alır. Bu yasalar, kira bedellerinin belirli bir seviyeyi aşmasını engelleyerek piyasa dengesi sağlar. Ancak, kira kontrol yasalarının konut arzını olumsuz etkileyebileceği ve mülk sahiplerinin yatırımlarını kısıtlayabileceği yönünde eleştiriler de mevcuttur.

Kira Artış Oranlarının Bireysel ve Kurumsal Yönleri

Kira artış oranlarının yönetimi, hem bireysel kiracılar hem de kurumsal yatırımcılar için önemlidir. Bu iki grup, kira artışlarından farklı şekillerde etkilenir ve farklı stratejiler izler.

Bireysel Kiracılar

Bireysel kiracılar, kira artışlarıyla başa çıkmak için çeşitli yöntemler kullanabilir. Bu yöntemler arasında bütçe planlaması, alternatif konut seçeneklerini değerlendirme ve kira sözleşmelerini dikkatli bir şekilde müzakere etme yer alır. Kiracılar, uzun vadeli kira sözleşmeleri yaparak kira artışlarından korunabilirler.

Kurumsal Yatırımcılar

Kurumsal yatırımcılar, kira artış oranlarını portföy yönetimi stratejilerinin bir parçası olarak ele alır. Yatırımcılar, mülklerinin getirisini maksimize etmek için piyasa analizleri yapar ve kira bedellerini rekabetçi seviyelerde tutar. Ayrıca, kira artışlarının yasal sınırlar içinde kalmasını sağlayarak yasal uyumluluğu korurlar.

Kira Artış Oranları ve Sürdürülebilirlik

Kira artış oranlarının sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi, hem kiracılar hem de mülk sahipleri için uzun vadeli faydalar sağlar. Sürdürülebilir kira artış oranları, konut piyasasında istikrarı ve adaleti teşvik eder.

Enerji Verimliliği ve Kira Bedelleri

Enerji verimliliği, kira bedellerini ve kira artış oranlarını etkileyen önemli bir faktördür. Enerji verimliliği yüksek olan konutlar, uzun vadede daha düşük işletme maliyetlerine sahiptir. Bu durum, kira bedellerinin dengeli bir şekilde artmasını sağlar.

Yeşil Bina Sertifikaları

Yeşil bina sertifikaları, enerji verimliliği ve çevre dostu uygulamaları teşvik eder. Bu sertifikalara sahip binalar, daha yüksek kira bedelleri talep edebilir ve kira artış oranları daha sürdürülebilir seviyelerde kalabilir.

Kira Artış Oranlarının İzlenmesi ve Raporlanması

Kira artış oranlarının izlenmesi ve raporlanması, konut piyasasının sağlığını değerlendirmek için kritik öneme sahiptir. Bu süreç, hem hükümetler hem de özel sektör tarafından yürütülür.

Resmi İstatistikler ve Veri Toplama

Hükümetler, kira artış oranlarını izlemek için düzenli olarak veri toplar ve resmi istatistikler yayınlar. Bu istatistikler, konut piyasasındaki trendleri ve kira bedellerindeki değişimleri analiz etmek için kullanılır.

Özel Sektör Raporları

Gayrimenkul danışmanlık şirketleri ve araştırma kurumları, kira artış oranları hakkında düzenli raporlar yayınlar. Bu raporlar, yatırımcılar ve kiracılar için piyasa analizi ve tahminler sunar.

Türkiye’de Kira Artış Oranları ve Mevzuat

Türkiye’de kira artış oranları, ekonomik ve sosyal dinamiklerin yanı sıra yasal düzenlemelerle de belirlenir. Türkiye’deki kira piyasası, büyük şehirlerdeki hızlı nüfus artışı ve göç, konut arzının sınırlı olması ve ekonomik dalgalanmalar gibi faktörlerden yoğun şekilde etkilenir.

Türkiye’de Kira Artış Oranlarının Belirlenmesi

TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) Esaslı Artış

Türkiye’de kira artış oranları, genellikle TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) oranlarına göre belirlenir. Türk Borçlar Kanunu’nun 344. maddesi, kira artışlarının TÜFE’nin on iki aylık ortalamalarına göre yapılacağını öngörmektedir. Bu düzenleme, hem kiracıların hem de mülk sahiplerinin enflasyon karşısında korunmasını amaçlar.

Yıllık Artış Oranı Hesaplaması

Kira artış oranının hesaplanması şu şekildedir:

[ {Kira Artış Oranı} = Yeni Kira Bedeli – Eski Kira Bedeli/ {Eski Kira Bedeli}

Örneğin, önceki yılın kira bedeli 2000 TL ve TÜFE oranı %15 ise, yeni kira bedeli şu şekilde hesaplanır:

{Yeni Kira Bedeli} = 2000 + (2000 x ( 15) / (100) = 2000 + 300 = 2300 TL ]

Kira Sözleşmeleri ve Artış Oranları

Kira sözleşmeleri, kira bedellerinin belirlenmesinde önemli bir rol oynar. Sözleşmelerde belirli artış oranları belirtilmiş olabilir. Ancak, bu oranlar TÜFE’yi aşamaz. Eğer sözleşmede artış oranı belirtilmemişse, TÜFE oranı otomatik olarak geçerli olur.

Türkiye’de Kira Artış Oranlarını Etkileyen Faktörler

Ekonomik Faktörler

Türkiye’deki ekonomik koşullar, kira artış oranlarını doğrudan etkiler. Enflasyon, ekonomik büyüme, işsizlik oranları ve gelir düzeyleri kira bedellerinde belirleyici unsurlardır. Ekonomik belirsizlik dönemlerinde kira artış oranları dalgalanma gösterebilir.

Demografik Değişimler

Büyük şehirlerdeki nüfus artışı ve göç hareketleri, konut talebini artırarak kira bedellerinin yükselmesine neden olur. İstanbul, Ankara ve İzmir gibi metropollerde konut talebi sürekli artmakta, bu da kira bedellerinin hızla yükselmesine yol açmaktadır.

Konut Arzı ve Talebi

Konut arzı ve talebi arasındaki dengesizlik, kira artış oranlarını etkileyen bir diğer önemli faktördür. Konut arzının talebi karşılayamaması durumunda kira bedelleri yükselir. Özellikle büyük şehirlerde konut arzının sınırlı olması, kira bedellerinin artmasına neden olmaktadır.

Hükümet Politikaları

Hükümet politikaları ve düzenlemeleri, kira artış oranları üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Kira kontrol yasaları, sosyal konut projeleri ve konut arzını artırmaya yönelik teşvikler, kira piyasasında dengeyi sağlamaya yönelik adımlardır.

Türkiye’de Bölgesel Kira Artış Oranları

İstanbul

İstanbul, Türkiye’nin en büyük ve en yoğun nüfuslu şehridir. Bu nedenle konut talebi oldukça yüksektir ve kira bedelleri sürekli artış göstermektedir. İstanbul’da kira artış oranları, şehir merkezine ve gelişmiş semtlere yaklaştıkça daha yüksek seviyelere ulaşmaktadır.

Ankara

Ankara, başkent olmasının yanı sıra, birçok üniversite ve devlet kurumunun merkezi olması nedeniyle yüksek bir konut talebine sahiptir. Bu durum, kira bedellerinin düzenli olarak artmasına yol açar. Ankara’da, özellikle üniversite öğrencilerinin yoğun olduğu bölgelerde kira artış oranları daha belirgin olabilir.

İzmir

İzmir, Türkiye’nin üçüncü büyük şehri olarak, son yıllarda büyük bir göç dalgası yaşamaktadır. Hem yerli hem de yabancı göçmenler, İzmir’in konut talebini artırmakta ve bu da kira bedellerinin artmasına neden olmaktadır. İzmir’in sahil kesimlerinde ve merkezi bölgelerinde kira artış oranları daha yüksek olabilir.

Diğer Büyük Şehirler

Bursa, Antalya, Adana gibi diğer büyük şehirler de konut talebi ve arzının dengesine bağlı olarak kira artış oranlarında değişiklikler göstermektedir. Bu şehirlerde, sanayi ve turizmin etkisiyle konut talebi artmakta ve kira bedelleri yükselmektedir.

Türkiye’de Kira Artış Oranlarının Sosyal ve Ekonomik Etkileri

Kiracılar Üzerindeki Etkiler

Kira artışları, özellikle düşük ve orta gelirli kiracılar için mali bir yük oluşturabilir. Artan kira bedelleri, kiracıların bütçelerini zorlar ve tasarruf yapmalarını zorlaştırır. Ayrıca, kira artışları nedeniyle bazı kiracılar daha uygun fiyatlı konut arayışına girebilir ve bu da taşınma maliyetlerini artırabilir.

Ev Sahipleri Üzerindeki Etkiler

Ev sahipleri için kira artışları, yatırım getirisini artırma fırsatı sunar. Ancak, aşırı kira artışları kiracıların taşınmasına ve mülklerin boş kalmasına neden olabilir. Bu nedenle, ev sahipleri kira artış oranlarını belirlerken piyasa koşullarını ve kiracı memnuniyetini göz önünde bulundurmalıdır.

Konut Piyasası Üzerindeki Etkiler

Kira artış oranları, genel konut piyasası dinamiklerini de etkiler. Yüksek kira bedelleri, konut talebini artırarak konut fiyatlarının yükselmesine neden olabilir. Bu durum, konut arzını artırmaya yönelik yatırımları teşvik edebilir.

Ekonomik Denge Üzerindeki Etkiler

Kira artış oranlarının dengeli olması, ekonomik istikrar için önemlidir. Aşırı kira artışları, tüketici harcamalarını kısıtlayarak ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyebilir. Buna karşın, makul seviyedeki kira artışları konut sektörünü canlandırabilir ve ekonomik büyümeye katkı sağlayabilir.

Türkiye’de Kira Artış Oranlarını Yönetme Stratejileri

Kiracılar İçin Stratejiler

Kiracılar, kira artışlarıyla başa çıkmak için çeşitli stratejiler benimseyebilir. Bu stratejiler arasında bütçe yönetimi, uzun vadeli kira sözleşmeleri yapma ve kira artışlarını sınırlayan yasal haklardan haberdar olma yer alır. Ayrıca, uygun fiyatlı konut seçeneklerini araştırmak da önemli bir adımdır.

Ev Sahipleri İçin Stratejiler

Ev sahipleri, kira artış oranlarını adil ve sürdürülebilir bir şekilde yönetmelidir. Bu, kiracıların memnuniyetini artırarak mülklerin boş kalmasını önler. Ev sahipleri, piyasa koşullarını yakından izleyerek kira bedellerini belirlemeli ve yasal düzenlemelere uygun hareket etmelidir.

Hükümet Politikaları

Hükümetler, kira artışlarını düzenlemek ve kiracıları korumak için çeşitli politikalar uygulayabilir. Kira kontrol yasaları, sosyal konut projeleri ve kira destek programları bu politikalar arasında yer alır. Hükümet politikaları, konut piyasasında uzun vadeli dengeyi sağlamak için kritik öneme sahiptir.

Türkiye’de Kira Artış Oranları: Gelecek Beklentileri

Ekonomik Projeksiyonlar

Türkiye’nin ekonomik büyüme ve enflasyon oranları, gelecekteki kira artış oranlarını belirleyecektir. Ekonomik istikrarın sağlanması durumunda, kira artış oranlarının makul seviyelerde kalması beklenir. Ancak, ekonomik belirsizlikler kira bedellerinde dalgalanmalara neden olabilir.

Demografik Değişiklikler

Nüfus artışı ve şehirleşme oranları, gelecekteki kira artış oranlarını etkileyen önemli demografik faktörlerdir. Özellikle genç nüfusun yoğun olduğu ve şehirleşmenin hızla devam ettiği bölgelerde konut talebi artacaktır. Bu da kira artış oranı yükselmesine yol açabilir.

Teknolojik Gelişmeler

Teknolojik gelişmeler, konut piyasasını ve kira artış oranlarını etkileyebilir. Akıllı ev teknolojileri, enerji verimliliği sağlayan çözümler ve dijital platformlar üzerinden yapılan kira sözleşmeleri gibi yenilikler, konut piyasasını dönüştürebilir. Bu tür gelişmeler, kira bedellerini ve kira artış oranı konusunu etkileyen faktörler arasında yer alır.