İçindekiler
Ceza muhakemesinde bir ceza davasının açılması kişilerin insiyatifinde değildir. Örneğin hukuk davası olan boşanma davasını eşlerden biri hazırlayacağı dava dilekçesi ile yetkili aile mahkemesinde açar. Böylece dava açılacaktır. Ancak ceza muhakemesinde davanın açılabilmesi için iddia makamı olan savcının bir soruşturma yürütmesi ve bu soruşturma neticesinde ceza davasının açılıp açılmayacağına karar vermesi gerekir. Eğer Cumhuriyet savcısı yürüttüğü soruşturma neticesinde suçun işlendiğine dair kuvvetli şüpheye ulaşırsa ceza davasının açar. (Kamu davası nedir , kamu davası nasıl açılır ?)
Ceza muhakemesinde bütün ceza davaları kamu davası olarak bilinmektedir. İster asliye ceza mahkemesi isterse de ağır ceza mahkemesinde olsun tüm ceza davaları kamu davası olarak adlandırılmaktadır. Şikayetçi olsun olmasın savcı soruşturma evresinde kamu adına yürütür mahkeme ise kararı kamu adına verir. Zira ceza davalarında genel anlamda mağdur zarar gören her zaman kamu menfaatidir. Bu sebeple de ceza davaları kamu davası olarak da bilinmektedir. Ayrıca bununla bağlantılı olarak belirtmemiz gerekir ki iddianamede veya ceza davası gerekçeli kararında en üstte “ Davacı: K.H.” şeklinde bir ibare yer alır. Buradaki K.H. kamu hukukunun kısaltmasıdır.
İlgili yazılar ;
KAMU DAVASI NASIL AÇILIR ?
Suç şüphesinin varlığını öğrenen Cumhuriyet savcısı soruşturma işlemlerine başlayarak maddi gerçeği araştırır. Burada savcı soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlarda müştekinin şikayeti ile soruşturma işlemlerine başlayacaktır. Ancak genel kural Türk Ceza Kanunu’nda bulunan suçların re’sen soruşturulması ve kovuşturulmasıdır. Bu suçlar için herhangi bir şikayet şartı aranmaksızın soruşturma işlemleri başlatılmaktadır.
Soruşturma evresinde şüphelinin hem lehine hem de aleyhine olan delilleri toplayarak bir kanaate varır. Eğer savcı bu deliller doğrultusunda suçun işlendiğine yönelik kuvvetli şüphe ulaşırsa şüpheli hakkında iddianame düzenleyerek kamu davasına açar ve dava sonuçlanana kadar davayı takip eder.
Muhakemesi hukukunda ceza davasının kamusallığı ve mecburiliği ilkesi vardır. Bu ilkeler suç şüphesini öğrenen savcının somut olayı araştırması, delil toplaması ve davayı açmak ile sonuna kadar takip etmek zorunluluğunun bulunmasını ifade eder. Ancak bu ilkelerin istisnaları da mevcuttur. Yukarıda belirttiğimiz üzere soruşturma evresini tamamlayan savcı eğer suçun işlendiği yönünde kuvvetli şüphe ulaşırsa kamu davasını açmak ve takip etmek zorundadır. Bunun yanında eğer kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmesini gerektiren haller mevcutsa veya kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilmesi gerekiyorsa savcı kamu davasını açmayacaktır.
Cumhuriyet savcısının soruşturma evresinde tamamlayıp iddianameyi düzenlemesinin akabinde kamu davası görevli ceza mahkemesinde açılacaktır. Kamu davasını açacak olan iddianamede bulunması gereken bazı zorunlu unsurlar vardır. Bunlar ;
- Şüphelinin kimliği,
- Müdafii,
- Maktul , mağdur veya suçtan zarar görenin kimliği,
- Mağdurun veya suçtan zarar görenin yetkili veya Kanuni temsilcisi,
- Açıklanmasını sakınca bulunmaması halinde ihbarda bulunan kişinin kimliği,
- Şikayette bulunan kişinin kimliği,
- Şikayetin yapıldığı tarih,
- Yüklenen suç ve uygulanması gereken kanun maddeleri,
- Yüklenen suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,
- Suçun delilleri,
- Şüphelinin tutuklu olup olmadığı ; tutuklanmış ise, gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri
KAMU DAVASI AÇILMASINDA SAVCININ TAKDİR YETKİSİ
Yukarıda da belirttiğimiz üzere ceza muhakemesi hukukunda hakim olan ilke ceza davasının mecburi olmasıdır. Yani suç şüphesini öğrenen savcı maddi gerçeğe ulaşmak için kolluk marifetiyle soruşturma işlemlerini etkin bir şekilde yürütür ve delilleri toplar. Toplanan deliller neticesinde suçun işlendiği yönünde kuvvetli şüpheye ulaşan savcı iddianame düzenlemek ve açılan ceza davasını takip etmek zorundadır. (Kamu davası nedir , kamu davası nasıl açılır ?)
Bu ilkenin istisnası Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 171. maddesinde “Kamu Davasının Açmada Takdir Yetkisi” başlığı altında düzenlenmiştir. Buna göre kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilecek haller ile kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilen hallerde kamu davası açılmayacaktır. Kısaca kamu davası açılmasında savcının takdir yetkisinin bulunduğu halleri iki ana başlık halinde saymamız gerekirse ;
1. Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Verilecek Haller
- Cezayı kaldıran şahsi sebep olarak etkin pişmanlığın bulunması,
- Şahsi cezasızlık sebeplerinin bulunması halinde savcı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verecektir. Kamu davası açılmayacaktır.
2.Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesine Karar Verilecek Haller
- Suç uzlaşma veya önödeme kapsamında değilse,
- Suçun üst sınırı 3 yıl veya daha az süreli ise yeterli şüphenin varlığına rağmen kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilebilir.
KAMU DAVASINDA ŞİKAYET VE ŞİKAYETTEN VAZGEÇME
Türk Ceza Kanunu’nda esas olan suçların re’sen soruşturulup kovuşturulmasıdır. Ancak bazı suç tiplerinde soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesini müştekinin şikayet şartına bağlamıştır. Dolayısıyla müşteki şikayet etmez ise bu suçlar için soruşturma ve kovuşturma işlemi başlatılamayacaktır.
Müşteki şikayetini ilgili makamları bildirdikten sonra savcı soruşturma işlemlerine başlar. Soruşturma işlemleri bakımından re’sen soruşturulan suçlar ile şikayete bağlı suçlar arasında herhangi bir fark bulunmamaktadır. Kamu davası açılması için kuvvetli şüpheye ulaşan savcı iddianame düzenler ve kamu davasını açar. Bu kamu davası açıldıktan sonra müşteki dilerse davaya müdahil bir diğer adıyla katılan olarak dahil olur. (Kamu davası nedir , kamu davası nasıl açılır ?)
Davaya dahil olan müşteki, sanık hakkında verilen hüküm kesinleşinceye kadar şikayetinden vazgeçebilecektir. Bu vazgeçme neticesinde sanık hakkındaki kamu davasının düşmesine karar verilecektir. Bu açıdan müştekinin şikayete bağlı suçlar için açılan kamu davasında rolü büyüktür.
Şikayete bağlı suçlar dışında re’sen soruşturulan suçlarda da her ne kadar mağdurun şikayeti soruşturma veya kovuşturma yapmak için aranmasa da bu suç tiplerinde de mağdur kovuşturma evresinde davaya dahil olabilmektedir. Ancak re’sen soruşturulan suçlarda katılan mağdurun şikayetinden vazgeçmesi davanın seyrini etkilemeyecektir. Zira bu suçlarda soruşturma ve kovuşturma için mağdurun şikayeti de aranmamaktadır. (Kamu davası nedir , kamu davası nasıl açılır ?)
