İŞE İADE DAVASI

İş sözleşmesi hem işçi hem de işveren tarafa birtakım borçlar yükleyen bir sözleşmedir. İşçi sözleşmede belirtilen işi görme borcunu üslenirken ayrıca işveren de bu iş görme karşılığına belirlenen ücreti ödemeyi üstlenmektedir. İş sözleşmesinin sonlandırılması birtakım şartların sağlanmasına bağlıdır. Özellikle işverenin yapacağı feshin kanun tarafından daha sıkı şartlara bağlandığı görülmüştür. İşte iş sözleşmesinin işveren tarafından belirlenen usule uygun yapılmaması halinde işçi işe iade davası açabilecektir. Bu yazımızda işe iade davası açma süresi, şartları, süresi ve işe iade davası kazananlar yorumları hakkında detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

İŞE İADE DAVASI NEDİR?

İşe iade davası, işveren tarafından işten çıkarılan veya işten ayrılan bir işçinin, işe geri alınma talebiyle açtığı bir dava türüdür. İşçi, işveren tarafından haksız veya hukuksuz nedenlerle işten çıkarılmış olduğunu iddia ederek, işe iade edilmesini talep eder.

İşe iade davası, işçi haklarına ilişkin önemli bir yasal koruma aracıdır. Ayrıca işçilerin haksız işten çıkarmalara karşı korunmasını sağlar. İşçiler, işveren tarafından haksız yere işten çıkarıldıklarını düşünüyorlarsa, öncelikle işe iade davası açarak, haklarını savunabilirler.

İŞE İADE DAVASI NEDEN AÇILIR?

İşe iade davası, işçinin haksız veya hukuksuz bir şekilde işten çıkarıldığını düşünmesi durumunda açılan bir davadır. İşveren tarafından işten çıkarılmak istenen bir işçiye, iş yasalarına uygun şekilde ihbar ve kıdem tazminatı ödenmeden doğrudan işten çıkarılmak istenirse, işçi bu durumda işe iade davası açabilir.

İşe iade davası, işçinin işveren tarafından haksız yere işten çıkarılması, mobbing, cinsiyet, yaş, din, dil, ırk veya siyasi görüş gibi nedenlere dayalı ayrımcılık gibi durumlarda da açılabilmektedir. Ayrıca, işveren tarafından işçinin sağlık sorunları veya hamileliği nedeniyle işten çıkarılması durumunda da işe iade davası açılabilmektedir.

İŞE İADE DAVASI ŞARTLARI NELERDİR?

İşe iade davası açabilmek için belli şartların mevcut olması gerekmektedir. Bu davanın şartları şu şekildedir:

1. İş Güvencesi Kapsamında Olmak ve ayrıca ;
2. Fesih İşveren Tarafından Yapılmış Olmalı ve Haklı Veya Geçerli Bir Nedene Dayanmamalıdır.

Aşağıda bu koşullar detaylı bir şekilde açıklanmıştır.

1- İş Güvencesi Kapsamında Olma

İşe iade davasının açılabilmesi birtakım şartların varlığına bağlanmıştır. Bu şartlardan ilki işçinin iş güvencesi kapsamında olmasıdır. Zira kanun işe iade davası açma hakkını yalnızca iş güvencesi hükümleri kapsamında olan işçilere tanımıştır. İş güvencesi hükümlerinden faydalanmak için de kanun birtakım şartların gerçekleşmesini aramaktadır. Bunlar aşağıda açıklanmıştır.

• İşçi minimum 6 ay çalışmış olmalıdır.

Bu şart belirlenirken ; aynı işverene ait farklı işyerlerinde yaptığı çalışmaları da dikkate alınacaktır.

• İşçi iş yerinde belirsiz süreli iş sözleşmesi kapsamında çalışıyor olmalıdır.

Kanunda belirtilen ikinci şart ise iş sözleşmesinin türüne yönelik bir şarttır. İş güvencesi hükümlerinden faydalanabilmesi için işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi kapsamında çalışıyor olması gerekir. Hükmün aksinden anlaşıldığı üzere belirli iş sözleşmesi kapsamında çalışan işçi iş güvencesi hükümlerinden faydalanamayacaktır. Ancak belirtmemiz gerekir ki belirli iş sözleşmesinin geçerliliği için kanun objektif şartların varlığını aramıştır. Bu şartları taşımayan iş ilişkisi belirsiz iş sözleşmesi olarak nitelendirilip böylece işçi iş güvencesi hükümlerinden faydalanacaktır.

• İşyerinde fesih tarihi itibarıyla en az 30 işçi çalışıyor olmalıdır.

Bu sayı belirlenirken işverene ait aynı iş kolunda farklı işyerlerinde çalışan işçiler de dahil edilmelidir. Örneğin işçinin çalıştığı iş yerde 18 işçi varsa iş güvencesi hükümlerinden faydalanamaz. Ancak bu işyeri dışında aynı işverenin aynı iş kolunda başka bir iş yerinde de 20 kişi varsa artık toplam sayı 30’un üzerine çıktığından işçi artık iş güvencesi kapsamında olacaktır.

• İşçi işveren vekili olmamalıdır.

İş güvencesi kapsamında olmanın son şartı ise işçinin işveren vekili olmamasıdır.

İşveren vekili; işveren adına hareket eden ve işin, işyerinin yönetiminde görev alan kimselere denmektedir. İşçi diğer tüm şartları sağlasa dahi işveren vekiliyse iş güvencesi hükümlerinden faydalanamayacaktır.

2- Fesih İşveren Tarafından Yapılmış Olmalı ve Haklı Veya Geçerli Bir Nedene Dayanmamalıdır

İşe iade davasının temel ikinci şartı ise feshe ilişkin bir şarttır. Feshin işveren tarafından yapılması ve haklı veya geçerli bir sebebe dayanmıyor olması gerekir. İş Kanunu’nda her ne kadar haklı fesih sebepleri tek tek sayılmak suretiyle yazılmış da olsa ; hangi durumların geçerli nedenle fesih sebebi olacağı belirtilmemiştir. Kanun yalnızca geçerli feshe sebep olamayacak halleri belirtmekle yetinmiştir. Uygulamada geçerli nedenle feshe örnek olabilecek olaylara bakıldığında ; performans düşüklüğü, işin veya işyerinin gereklerinden kaynaklanan sebepler örnek teşkil eder.

Ayrıca belirtmemiz gerekir ki işçinin istifa şeklinde yaptığı feshin geçersizliği talebiyle işe iade davası açılamaz. Zira feshin işveren tarafından yapılması gerekir.

İŞE İADE DAVASINDA ARABULUCULUK SÜRECİ

İşe iade davası açmak için İş Mahkemeleri Kanunu’nu madde 3/1 uyarınca arabulucuya başvurulması gerekmektedir. Arabulucuya başvuru şartı dava şartı olup başvuru yapılmaksızın açılan davalar usulden reddedilecektir. İş akdinin feshi tarihi itibariyle davayı açmak isteyen ; 1 ay içinde zorunlu arabuluculuk başvurusunu yapmalıdır. Zorunlu arabuluculuğun haricinde ayrıca ihtiyari arabuluculuğun zorunluya çevrilmesi yoluyla da arabuluculuk süreci tamamlanabilmektedir.

İŞE İADE DAVASINI NE KADAR SÜREDE AÇMALIYIM?

Arabuluculuk görüşmeleri olumsuz sonuçlandığı takdirde anlaşmama tutanağının düzenlenme tarihinden itibaren 2 hafta içinde dava açılmalıdır.

Anılan süreler hak düşürücü süre niteliğinde olup süresinde gerekli işlemler yapılmadığı takdirde ; tekrardan bu dava açılması mümkün olmayacaktır.

İŞE İADE DAVASINI HANGİ MAHKEMEDE AÇMALIYIM?

İşe iade davalarında görevli mahkeme İş Mahkemeleri’dir. Yetkili mahkeme ise işin görüldüğü yer veya davalının yan işverenin bulunduğu yer mahkemesidir.

İŞE İADE TAZMİNATI NEDİR?

İşçi tarafından açılan ve öncelikli amacı feshin geçersizliğinin tespiti ile davacının işe iadesini sağlamak olan işe iade davası bir tespit davasıdır. İşe iade davası lehine sonuçlanan işçi kararın kesinleşmesinden itibaren 10 gün içerisinde işverene işe başlatma talebiyle başvurmalıdır. Talebi alan işveren ise 1 ay içinde işçiyi işe başlatmalıdır. İşçiyi işe başlatmaması halinde işe başlatmama tazminatını işçiye ödemek zorundadır.

İşçi bunun yanında dava süreci ve öncesini de kapsayan çalışamadığı sürelerin ücretini, boşta geçen süre ücreti başlığı altında talep eder. Bu husus 4857 Sayılı İş Kanunu’nun Geçersiz Feshin Sonuçları başlıklı 21. maddesinin 3. fıkrasında aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir ;

Kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları ödenir.

Boşta geçen süre ücreti en çok dört aya kadar ücret tutarında ödenen bir alacak kalemidir. Kanun bu alacak kalemini düzenlerken işçinin geçersiz fesih sebebiyle çalışamadığı süreci telafi etmek istemiştir. Ancak burada işçinin çalışamadığı süre ne kadar olursa olsun mahkeme en çok dört aya kadar ücret tutarında bir ödeme yapılmasına karar verebilmektedir.

İşçi Başka Bir Yerde Çalışıyorsa Boşta Geçen Süre Ücretine Hak Kazanır Mı?

İşçi iş akdi işveren tarafından sonlandırıldıktan ve işe iade davası açtıktan sonra hayatını sürdürebilmek için başka bir işyerinde çalışmaya başlayabilmektedir. Bu halde işçinin boşta geçen süre ücretine hak kazanıp kazanmayacağı soru gündeme gelir. Süre gelen Yargıtay uygulamaları göstermektedir ki işçinin başka bir yerde çalışması boşta geçen süre ücretini kazanmaya engel değildir. Zira işe iade davasının kesinleşmesi neredeyse bir yılı bulan bir süreçtir. Bu süre içinde işçiden çalışmamasını beklemek hayatın olağan akışına aykırıdır. Bu sebeple işçi çalışsa da boşta geçen süre ücretine hak kazanabilmektedir.

İŞE BAŞLATMAMA TAZMİNATI NEDİR?

İşe iade davası lehine sonuçlanan işçi süresi içinde işverene işe başlatma başvurusu yapmış ve bu talebi işveren tarafından reddedilmişse işverenin işçiye işe başlatmama tazminatı ödemesi gerekir. Bu husus kanunda aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir;

İşverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işveren, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır. İşçiyi başvurusu üzerine işveren bir ay içinde işe başlatmaz ise, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur.

İşveren işe iade davasını kazanan işçiyi işe başlatmak zorunda değildir. Ancak başvuru olmasına rağmen işçiyi işe başlatmazsa işe başlatmama tazminatını ödemek zorundadır. İşe başlatmama tazminatı, işçinin kıdemi göz önünde bulundurularak ;

• en az dört
• ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında

bir tazminattır.

Yerleşik Yargıtay içtihatlarına göre işçinin kıdemi,

• 6 ay – 5 yıl arasında ise 4 aylık,
• kıdemi 5 yıl- 15 yıl arasında ise 5 aylık
• kıdemi 15 yıl üstünde ise işçi lehine 6-8 aylık ücret tutarında işe başlatmama tazminatına hükmedilmektedir.

Daha faza bilgi almak için bize whatsapp veya diğer iletişim kanalları üzerinden ulaşabilirsiniz. İş hukukundaki diğer makalelerimize ise buradan ulaşabilirsiniz. İş hukuku mevzuatına ise buradan ulaşabilirsiniz: ” iş hukuku ”

SIK SORULAN SORULAR: