TÜRK HUKUKUNDA İKAMET YOLUYLA TÜRK VATANDAŞLIĞI

Vatandaşlık; bireyin bir devletle olan hukuki bağını ifade eder. Ayrıca Vatandaşlık yerine yurttaşlık kelimesinin de kullanılması mümkündür. Anayasa’nın  “Siyasi Haklar ve Ödevler” başlıklı dördüncü bölümünde bulunan “Türk Vatandaşlığı” yan başlıklı 66. Maddesine göre; vatandaşlık ancak kanunen düzenlenen şartların varlığı halinde kazanılmaktadır. Anayasa’nın ilgili maddesi aşağıdaki şekildedir: (İkamet Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması , genel yolla Türk vatandaşlığının kazanılması)

I. Türk vatandaşlığı

Madde 66 – Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türk’tür.

Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türk’tür.

Vatandaşlık, kanunun gösterdiği şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir.

Hiçbir Türk, vatana bağlılıkla bağdaşmayan bir eylemde bulunmadıkça vatandaşlıktan çıkarılamaz.

Vatandaşlıktan çıkarma ile ilgili karar ve işlemlere karşı yargı yolu kapatılamaz.

Türk vatandaşlığının kazanılmasına veya kaybına ilişkin tüm işlemler yurt içinde İçişleri Bakanlığı yurt dışında ise dış temsilcilikler tarafından yürütülmektedir. 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu “Türk Vatandaşlığının Kazanılması Halleri” yan başlıklı 3. Maddesine göre; Türk vatandaşlığı doğumla veya sonradan kazanılabilmektedir. Aynı kanunun 9. Maddesine göre ise; sonradan kazanılan Türk vatandaşlığı yetkili makam kararı, evlat edinilme veya seçme hakkının kullanılması ile gerçekleşir.

İkamet; Türk Dil Kurumu’na göre bir yerde oturma, eğleşme anlamına gelmektedir. Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin “Tanımlar” başlıklı 3. maddesine göre ise ikamet; yabancının ikamet izniyle Türkiye’de bulunmasını ifade etmektedir. Bu noktada İkamet yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması belli şartların varlığı halinde mümkündür. Bu makalemizde ikamet yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması usulüne ilişkin bilgilere detaylı şekilde yer verilecektir. 

İlgili yazılarımız;

TÜRK VATANDAŞLIĞININ İSTİSNAİ OLARAK KAZANILMASI

MAVİ KART

OTURMA İZNİ NASIL ALINIR ?

YABANCILARIN SINIR DIŞI EDİLMESİNİN NEDENLERİ VE İTİRAZ SÜRECİ

DEPORT KARARINA İTİRAZ

5901 SAYILI TÜRK VATANDAŞLIĞI KANUNU VE TÜRK VATANDAŞLIĞININ İKAMET YOLUYLA KAZANILMASI

Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin usul ve esaslar 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu ile düzenleme altına alınmıştır. Ayrıca ilgili kanun resmi gazetede yayım tarihi olan 12.06.2009 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

06/04/2010 tarih ve 27544 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin “Vatandaşlık hizmetlerinin yürütülmesi” başlıklı 4. Maddesinde; Türk vatandaşlığının kazanılmasına, kaybına, ispatına veya çok vatandaşlığa ilişkin tüm işlemlerin, yurt içinde İçişleri Bakanlığı tarafından yürütüleceği düzenlenmiştir.

İkamet yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması belirlenen şartların varlığı halinde yetkili makam kararı ile gerçekleşir. Bu yola genel yolla Türk vatandaşlığının kazanılması da denilmektedir. Hiçbir zaman Türk vatandaşı olmamış ve kanunda belirlenen başka yollarla Türk vatandaşlığını kazanma şartlarını sağlamayan bir yabancı genel yolla Türk vatandaşlığını kazanabilecektir.

Burada önemli olan nokta; kişiye Türk vatandaşlığının verilmesi bakımından kanunen idarenin bir takdir hakkı olmasıdır. Dolayısıyla yabancı tarafından kanunda belirtilen tüm şartları sağlaması Türk vatandaşlığının kazanılmasını garanti etmez. Ayrıca bu husus 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu “Yetkili Makam Kararı ile Türk Vatandaşlığının Kazanılması” yan başlıklı madde 10’da açıkça belirtilmiştir. Buna göre; Türk vatandaşlığını alacak bir yabancı bu Kanun’daki şartları taşıması halinde bu yöndeki bir yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilecektir. Ancak aranan şartları taşımak Türk vatandaşlığının kazanılmasında kişiye mutlak surette bir hak vermez.

Türk vatandaşlığının ikamet yoluyla kazanılmasında aranan şartlar; 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun “Türk Vatandaşlığının Kazanılması” başlıklı ikinci bölümünde bulunan “Başvuru için aranan şartlar” yan başlıklı 11. Maddesinde düzenlenmiştir. Kanunun ilgili maddesi şu şekildedir:

TVK MADDE 11 – (1) Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda;

a) Kendi milli kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,

b) Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmek,

c) Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmek,

ç) Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak,

d) İyi ahlak sahibi olmak,

e) Yeteri kadar Türkçe konuşabilmek,

f) Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak,

g) Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak.

TVK MADDE 11 – İKAMET YOLUYLA – GENEL YOLLA – TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMA ŞARTLARI

İkamet yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması, diğer bir deyişle yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılması için TVK madde 11’e göre kanun koyucu sekiz şartın varlığını aramaktadır. Bir yabancının genel yolla Trük vatandaşlığını kazanması noktasında ilk aşama olarak; Türk vatandaşlık başvurusunda bulunduğu anda TVK madde 11’de sıralanan sekiz kanuni şartı sağlaması gerekmektedir.Bu noktadaTürk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 15. Maddesinde Türk vatandaşlığının genel yolla kazanılma şartlarının detaylı şekilde düzenlendiğini belirtmek gerekir.  Bun iki düzenlemeye göre genel yolla Türk vatandaşlık başvurusunda bulunan yabancının;

• Başka ülke vatandaşı ise kendi milli kanununa, vatansız ise 4721 sayılı Kanun’a göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olması
• Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmesi
• Davranışları ile Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini teyit etmesi

Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik madde 15/1-c’ye göre başvuruda bulunan yabancının Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini şu şekilde ortaya koyması gerekmektedir. Türkiye’de taşınmaz mal almak, iş kurmak, yatırım yapmak, ticaret ve iş merkezini Türkiye’ye nakletmek; çalışma iznine tabi olarak bir iş yerinde çalışmak ve benzeri davranışlarla teyit etmiş olması veyahut da; Türk vatandaşı ile evlilik, ailece müracaat etmek, daha önce Türk vatandaşlığını almış ; ana, baba, kardeş ya da çocuk sahibi olmak veya eğitimini Türkiye’de tamamlamak şeklinde davranışlarla yerleşim yönündeki niyetini açıkça ortaya koyması gerekmektedir.

• Genel sağlık bakımından tehlike arz eden bir hastalığının bulunmaması
• İyi bir ahlak sahibi olması

Bu şart Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik madde 15/1-d bendinde “Toplum içinde birlikte yaşamanın gerektirdiği sorumluluk duygusu ile davranarak iyi ahlak sahibi olduğunu göstermek, davranışları ile çevresine güven vermek, toplumca hoş karşılanmayan ve toplum değerlerine aykırı kötü alışkanlığı bulunmamak” şeklinde açıklanmıştır.

Ayrıca;

• Yeteri derecede Türkçe konuşması

Bu noktada aranan konuşma düzeyi başvuruda bulunan yabancının Türkçe konuşma seviyesinin toplumsal yaşama uyum sağlayacak seviyede olmasıdır.

• Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olması
• Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmaması

Ayrıca belirtilmesi gereken bir diğer husus ise ; Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik madde 15/2’de düzenlenen ve Türk Vatandaşlık Kanunu’nda bulunmayan bir noktada idareye tanınan takdir hakkıdır. Buna göre; Türk vatandaşlığını almak isteyen yabancılardan kanunda mevcut sekiz kanuni şartın yanı sıra ; taşıdıkları devlet vatandaşlığından veya vatandaşlıklarından çıkma şartı da aranabilmektedir.

TÜRK VATANDAŞLIĞININ İKAMET YOLUYLA KAZANILMASINDA ARANAN BELGELER

Türk vatandaşlığının ikamet yoluyla yani genel yolla kazanılmasına ilişkin belgeler ; Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik madde 17’de düzenlenmiştir. Bunlar;

• Türk vatandaşlığının kazanılmasına yönelik başvuruda bulunan yabancının bu yöndeki isteğini açık bir şekilde belirten dilekçe
• Başvuruda bulunan yabancının hangi devlet vatandaşı olduğunu gösteren pasaport veya benzeri belge, vatansız ise temininin mümkün olması halinde buna ilişkin belge
• Başvuruda bulunan yabancının kimlik bilgilerini gösteren doğum belgesi veya nüfus kayıt örneği gibi belge ve evli ise eş ve çocuklarının aile bağını kanıtlayan nüfus kayıt örneği veya benzeri belge
• Başvuruda bulunan yabancının medenî durumunu gösteren belge ve evli ise evlenme belgesi, boşanmış ise boşanmayı kanıtlayan belge, dul ise eşine ait ölüm belgesi
• Başvuruda bulunan yabancının varsa Türk vatandaşı birinci veya ikinci derece yakınlarına ait müracaat makamlarınca sistemden alınan nüfus kayıt örneği
• Başvuruda bulunan yabancının genel sağlık bakımından tehlike teşkil edebilecek bir hastalığı bulunmadığına dair, usul ve esasları Sağlık Bakanlığınca belirlenmiş olan sağlık raporu
• Başvuruda bulunan yabancının TVK madde 11/1-f şartının sağladığına ilişkin çalışma izni, vergi levhası, taahhütname veya benzeri belge
• Başvuruda bulunan yabancının il emniyet müdürlüğünden alınacak yurda giriş ve çıkış tarihlerini gösteren belge
• Başvuruda bulunan yabancının vatandaşlık başvuru tarihinden ileriye doğru vatandaşlık işlemlerinin sonuçlandırılmasına yetecek süreli ikamet tezkeresi
• Herhangi bir suç nedeniyle vatandaşlı başvurusunda bulunan yabancı hakkında kesinleşmiş mahkeme kararı bulunuyorsa onaylı bir örneği
• Kişinin doğum tarihinin ay ve günü bulunmuyorsa, doğum tarihinin tamamlanması için ülkesinin yetkili makamlarından alınmış belge, belgenin temin edilememesi halinde ise 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 39 uncu maddesi gereğince işlem yapılmasını kabul ettiğine dair imzalı beyanı
• Vatandaşlık başvuru hizmet bedelinin Maliye veznesine yatırıldığını gösteren makbuz

TÜRK VATANDAŞLIĞININ İKAMET YOLUYLA KAZANILMASINA İLİŞKİN DANIŞTAY KARARLARI

TCK MADDE 10 – 11 : Türk Vatandaşlığını Kazanmak İstemi̇yle Davacı Tarafından Yapılan Başvurunun Davacının Türki̇ye’de Kesintisiz Beş Yıl İkamet Etmi̇ş Olmak Şartını Taşımadığı

“Olayda, doğum tarihi 11.12.1990 olan Moldova Cumhuriyeti uyruklu davacının, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 11. maddesi kapsamında Türk vatandaşlığını kazanmak istemiyle yaptığı başvurunun, öğrenim hariç başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmiş olmak şartını taşımadığı gerekçesiyle reddi yolunda tesis edilen 20.07.2012 tarih ve 40771 sayılı işlemin iptali istemiyle dava açıldığı anlaşılmaktadır.

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’na göre, yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılması şartlarından biri de, başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmiş olmak şartıdır.

Aynı Kanun’un “İkamet ve sürelerin hesaplanması” başlıklı 15. maddesinde ise, “Bir yabancı için ikamet, Türk kanunlarına uygun olarak Türkiye’de oturmaktır. Türk vatandaşlığını kazanma talebinde bulunan bir yabancı başvuru için aranan ikamet süresi içinde toplam altı ayı geçmemek üzere Türkiye dışında bulunabilir. Türkiye dışında geçirilen süreler bu Kanunda öngörülen ikamet süreleri içinde değerlendirilir.” kuralı yer almıştır.

Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin “Yabancının ikameti ve ikamet sürelerinin hesaplanması” başlıklı 71. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinde ise, “Yasal ikamet izni olmaksızın veya yasal olmakla birlikte Türkiye’de yerleşme niyetini göstermeyen; sığınma veya iltica başvuru sahibi, sığınmacı, öğrenim, turistik, öğrenim gören çocuğuna refakat, tedavi gibi amaçlarla alınan ikamet tezkeresiyle ya da diplomatik veya konsüller ayrıcalıkla bağışıklık sağlayan yabancı misyon personeli kimlik kartıyla Türkiye’de ikamet edilmesi Türk vatandaşlığının kazanılmasında geçerli ikamet olarak kabul edilmez.” kuralına yer verilmiştir.

(…)

Davacının annesinin Türk vatandaşı olması ve Türkiye’de ikamet etmesi nedeniyle, annesi ile birlikte ikamet eden davacının öğrenim gördüğü sürelerin ikamet süresinin hesabında dikkate alınmasına bir engel bulunmadığı, davacı ile benzer durumda olmayan diğer yabancıların öğrenim amacıyla Türkiye’de bulunduğu sürelerin ise ikamet süresinin hesabında dikkate alınmayacağı açıktır.

Dairemizin 24.10.2013 tarih ve E:2013/5623 sayılı ara kararına cevaben gönderilen bilgi ve belgeler ile dosyada mevcut bilgi ve belgelerin birlikte incelenmesinden, davacının Türk vatandaşlığını kazanmak için idareye başvurduğu 12.07.2012 tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz olarak beş yıl ikamet etmiş olmadığı anlaşılmaktadır.

Bu durumda, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 11. maddesi kapsamında Türk vatandaşlığını kazanmak istemiyle davacı tarafından yapılan başvurunun, davacının Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmiş olmak şartını taşımadığı gerekçesiyle reddi yolunda tesis edilen işlemde hukuka aykırılık, bu işlemi iptal eden Mahkeme kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.” (DANIŞTAY 10. Daire 2013/ 5623 E. 2014 / 2100 K. 03.04.2014 T.)

TVK madde 10 – Türk Vatandaşlığına Kabul Etme Konusunun Devletin Hükümranlık Yetkisinde Olduğu

 “Bakılan uyuşmazlıkta, davalı idarece Türk vatandaşlığına alınma talebi üzerine davacı hakkında yapılan inceleme ve araştırma sonunda, davacı hakkındaki geçmiş kayıtların değerlendirilmesi üzerine kamu düzenini bozucu nitelikte, terör örgütü ve bir başka ülke istihbaratı ile bağlantılı faaliyetlerde bulunduğunun tespiti sebebiyle başvurunun reddedildiği görülmektedir.

Bu durumda, Türk vatandaşlığına kabul etme konusunun Devletin hükümranlık yetkisine ilişkin olduğu gözetildiğinde, davalı idarece takdir yetkisi çerçevesinde davacı hakkındaki geçmiş kayıtların değerlendirilmesi sonucu tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık, işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüyle, Ankara 5. İdare Mahkemesinin 12/2/2013 tarih ve E:2012/965, K:2013/165 sayılı kararının BOZULMASINA…” (DANIŞTAY 10. Daire 2013/ 3739 E. 2016 / 1743 K. 29.03.2016 T.)

SIK SORULAN SORULAR