İçindekiler
İhtiyati haciz, İcra İflas Kanunu’nun 257 ile 268. maddeleri arasında düzenlenmiş ; para alacağına ilişkin mevcut veya muhtemel bir takibin sonucunu teminat altına almaya yarayan bir hukuki korumadır. İhtiyati hacze göre alacaklı, bir mahkeme kararı ile geçici olmak kaydıyla borçlunun malvarlığına el koyar. Her alacak için borçlunun malvarlığına ihtiyati haciz konulması mümkün değildir. İhtiyati haciz kurumundan faydalanmak için birtakım şartların sağlanmış olması gerekir.
İHTİYATİ HACİZ ŞARTLARI
Alacaklının ihtiyati haciz talebinde bulunabilmesi için temel birtakım şartların somut olay bağlamında var olması gerekmektedir. Bu şartlar temel olarak iki başlık altında toplanabilmektedir.
Alacağa İlişkin Şartlar
- Alacaklının ihtiyati haciz kurumundan faydalanabilmesi için hacze esas bir alacağının bulunması gerekir.
- Hacze esas alacağın bir para alacağı olması gerekir.
- Para alacağının rehinle teminat altına alınmamış olması gerekmektedir. Takip hukukunda rehinle teminat altına alınmış alacaklar için önce rehinli mala başvurma zorunluluğu vardır. Ancak bazı hallerde bu kuralın istisnaları olabilir. Örneğin alacak kambiyo senedine dayalı bir alacak ise ve aynı zamanda rehinle teminat altına alınmışsa alacaklı önce rehne başvurma zorunluluğunun istisnası olarak kambiyo senetlerine özgü icra takibine başvurabilir. Bu durumda ihtiyati haciz istenmesinde de bir sakınca olmayacaktır.
İhtiyati Haciz Sebeplerine İlişkin Şartlar
Kanun koyucu ihtiyati hacze karar verilmesi için ; alacağa ilişkin şartların yanı sıra birtakım sebeplerin de mevcut olmasını aramıştır. Bu sebepler genel sebepler (İİK m.257) ve özel sebepler(İİK m. 301. 281) olarak ikiye ayrılmaktadır.
Genel Sebepler ;
- Para alacağına ilişkin bir borcun vadesi gelmiş dolayısıyla borç muaccel olmuşsa alacaklı başkaca bir sebebin varlığını aramaksızın ihtiyati haciz talep edebilir.
- Bir para borcunun henüz vadesi gelmemişse alacaklı ancak aşağıdaki hallerde ihtiyati haciz talep edebilir.
- Borçlunun belli bir yerleşim yeri yoksa,
- Eğer borçlu borcundan veya taahhütlerinden kurtulmak amacıyla mallarını gizler, kaçırır veya kendisi kaçmaya çalışırsa veya kaçma ihtimali mevcutsa ,
- Borçlu, alacaklının alacağına kavuşmasını engellemek amacıyla hileli işlemler yapıyorsa .
Özel sebepler ;
- Konkordato halinde tasdik talebi reddedilirse,
- Tasarrufun iptali davasında dava konusu mallar
İHTİYATİ HACİZ NASIL TALEP EDİLİR ?
Alacaklı, borçlunun malvarlığı üzerine ihtiyati haciz koydurmak için mahkemeye başvurması gerekir. Bunun için de somut olaya uygun ve kanundaki sayılan şartları açıklayan bir dilekçe hazırlamalıdır. Hazırladığı bu dilekçeyi görevli ve yetkili mahkemeye sunması ile dava derdest olur. İhtiyati hacizde görevli ve yetkili mahkeme Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenmiş genel görev ve yetki kurallarına göre tespit edilmektedir.
Belirtmemiz gerekir ki hali hazırda hacze konu alacak için açılmış bir dava söz konusu ise davaya bakan mahkemeden ihtiyati haciz talebinde bulunulmalıdır.
İHTİYATİ HACİZ KARARI
Dilekçeyi alan mahkeme alacaklının taleplerini yerinde görürse, ihtiyati haczin şartlarının sağlandığına kanaat getirirse ihtiyati haciz kararını verir. Burada mahkeme karşı tarafı dinlemek veya karşı tarafın ihtiyati hacze itiraz dilekçesini vermesini beklemek zorunda değildir. Zira bu kurumun gereği hızlı alınması gereken bir karardır. Ayrıca mahkeme alacaklının taleplerini incelerken iddiaların tam ispat ile ispatlanmasını aramaz. İhtiyati haciz kurumunda yaklaşık ispat karar verilebilmesi için yeterlidir.
Ayrıca mahkeme alacaklının taleplerini yerinde görmezse davayı reddeder. Bu durumda alacaklı istinaf kanun yoluna başvurabilecektir.
İHTİYATİ HACİZ TEMİNAT
Mahkeme alacaklının taleplerini yerinde görürse ihtiyati haczin kabulü yönünde karar verir. İhtiyati haczin kabulüne karar veren mahkeme mutlaka alacaklı taraftan teminat almak zorundadır. Alacaklı bu teminatı mahkeme veznesine yatırmazsa ihtiyati haciz kararı uygulanamaz. Bu teminat miktarı mahkemelerin uygulamalarına ve alacak miktarına göre değişmekle birlikte genelde alacağın %15-20’i civarındadır. Ancak belirtmemiz gerekir ki alacak ilama dayalı ise mahkeme bir teminat talep edemez. Yine alacak ilam niteliğinde bir belgeye bağlı ise mahkemenin bu hususta takdir hakkı doğar; ihtiyati haciz için ya teminat ister ya da istemez.
İHTİYATİ HACZİN İCRASI
Mahkeme alacaklının taleplerini kabul ettikten ve varsa teminat yatırıldıktan sonra kararın icrası aşamasına geçilir. Alacaklı, ihtiyati haczin kabulüne yönelik kararı on gün içinde yetkili icra dairesine başvurarak icraya koymalıdır. Eğer on gün içinde kararı icraya konu etmezse karar kendiliğinden kalacaktır.
Talebi alan icra dairesi borçlunun malvarlığını genel haciz hükümlerine göre haczeder. Borçlu bu aşamada teminat ödemek kaydıyla haczin uygulanmasına engel olabilecektir.
Eğer alacaklı bu aşamaya kadar mevcut bir icra takibi yahut alacak davası ile alacağını talep etmemişse ; ihtiyati haczin uygulanması esnasında hazır bulunuyorsa o andan , hazır bulunmuyorsa tutanağın kendisine tebliği tarihinden itibaren 7 gün içinde alacağına ilişkin bir icra takibi veya alacak davası açmak zorundadır. Eğer alacak ihtiyati hacizden önce bir icra takibine veya alacak davasına konu edilmişse kanunda belirtilen diğer gerekli işlemlerin yapılması gerekmektedir. Aksi durumda ihtiyati haciz kararı bir hüküm ifade etmeyecektir.
İHTİYATİ HACİZ KARARINA İTİRAZ
Borçlu veya menfaati etkilenen üçüncü kişiler ihtiyati haciz kararına 7 gün içinde itiraz edebilirler. Bu itiraz kararı veren mahkemeye yapılmaktadır. Mahkemenin verdiği karar Bölge Adliye Mahkemesi’nde istinaf edilebilecektir. Borçlu, haciz kararı verilmeden önce dinlenmişse karar itiraz edemez ancak kararı istinaf eder. Ancak bu süreçte mahkeme borçluyu dinlememişse borçlu haczi öğrendikten sonra yedi gün içinde itiraz edebilecektir.
Üçüncü kişiler ise ancak ihtiyati haczin menfaatlerini etkilemesi halinde karar itiraz edebilirler. İtiraz süresi haczi öğrendikten sonra başlar.
İHTİYATİ HACİZ DİLEKÇESİ
… ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ SAYIN HAKİMLİĞİNE,
İHTİYATİ HACİZ TALEP EDEN
DAVACI : (Ad, soyad, TC kimlik numarası , Adres )
VEKİLİ : Av. Muhammet Sarıkaya
KARŞI TARAF : (Ad, soyad, TC kimlik numarası , Adres )
KONU : … dayalı … miktarlı alacağımız hakkında ihtiyati haciz kararı verilmesi talebimizdir.
ALACAK MİKTARI : … -TL
AÇIKLAMLAR
(Bu kısımda alacağa ilişkin detaylara yer verilmelidir. Varsa dayanak bilgi ve belgeler veya icra takibinin bilgileri yazılmalı, detaylı olarak açıklamalar yapılmalıdır. Alacaklının neden ihtiyati hacze ihtiyaç duyduğu yani ihtiyati haczin sebepleri emsal Yargıtay kararları ile açıklanmalıdır. Örneğin borçlunun kaçma riskinin olması, malları kaçırması, belirli bir yerleşim yerinin olmaması gibi… )
Yukarıda ayrıntılı olarak arz ve izah edildiği üzere müvekkilimiz mevcut alacağına borçludan tahsil edememiştir. Ayrıca borçlu birtakım hileli davranışlarla mal varlığını azaltmaya çalışmakta ve müvekkilimin alacağına kavuşmasını engellemektedir. Müvekkilimin daha fazla zarara uğramaması ve alacağın semeresiz kalmaması için ihtiyati haciz talep etme zorunluluğumuz hasıl olmuştur.
HUKUKİ SEBEP : İİK, HMK, TTK, TBK ve ilgili mevzuat
DELLİLER : (Alacağa ilişkin dayanak bil ve belgeler )
NETİCE VE TALEP : Yukarıda arz ve izah edilen ve Sayın Mahkemece re’sen göz önünde bulundurulacak sebeplerle müvekkilimizin …-TL alacağını teminat altına alacak miktarda borçluya ait menkul ve gayri menkul malvarlığı ile üçüncü kişilerdeki hak ve alacaklarının ihtiyaten haczedilmesini , yargılama masrafı ve vekalet ücretini karşı tarafa yükletilmesini vekaleten ve saygıyla arz ve talep ederiz.
İcra hukukuyla ilgili diğer makalelerimize buradan ulaşabilirsiniz. Daha detaylı bilgi için bize Whatsapp veya diğer iletişim kanallarından ulaşabilirsiniz.
