HIRSIZLIK SUÇU

Hırsızlık suçu cezası Türk Ceza Kanunu’nda Malvarlığına Karşı Suçlar bölümünde düzenlenmiştir. Suçun basit hali kanunun TCK 141 . maddesinde ; nitelikli hali ise TCK 142 . maddede düzenlenmiştir. Bu fiilin suç olarak düzenlenmesi ile korunan hukuki değer kişinin mülkiyet hakkıdır.

BASİT HIRSIZLIK SUÇU

Türk Ceza Kanunu’nun 141. maddesinde bu suçun basit hali düzenlenmiştir.

Kanunun bu maddesine göre,

• kişinin başkasına ait taşınır bir malı, zilyedin rızası hilafına,
• kendisine veya bir başkasına yarar sağlamak amacıyla,
• bulunduğu yerden alması suç olarak tanımlanmıştır.

Burada dikkat edilmesi gereken husus zilyetlik konusudur. Zilyetlik kavramı mülkiyet kavramından çok daha geniş bir kavram olup taşınır eşya üzerindeki fiili hakimiyeti ifade eder. Malik zilyet olabilecektir. Ama her zilyet maliktir diye bir kaide yoktur. Örneğin taşınır eşyanın maliki eşyayı bir arkadaşına kullanmak üzere ödünç vermesi halinde zilyet o an eşyayı elinde bulunduran kişidir. Dolayısıyla bu eşyanın zilyedinden rızası hilafın alınması halinde de bu suç oluşacaktır.

Rıza ceza hukukunda en önemli hukuka uygunluk nedenidir. Mağdurun rızası diğer şartların da sağlanması halinde fiili suç olmaktan çıkarabilmektedir. Hırsızlık suçunda da fiilin suç teşkil etmesi için failin taşınır eşyayı zilyedin rızası hilafına alması gerekir.

Türk Ceza Kanunu’na göre bu suçun konusu yalnızca taşınır eşya olabilmektedir. Taşınır eşya, özüne zarar verilmeden bir yerden bir yere götürülebilen eşyalara denilmektedir. Örneğin, ; araba, bisiklet, takı, televizyon… Taşınmaz mal kanuna göre bu suçun konusunu oluşturamaz. Bir taşınmazın mülkiyetini malikin rızası hilafına sahte evraklarla alan kişi hırsızlık suçunu değil dolandırıcılık suçunu işleyecektir.

Ayrıca kişi bu taşınır malı kendisine veya bir başkasına yarar sağalmak amacıyla almış olmalıdır. Kişinin bunun amaçlaması ve bu yönde hareket etmesi yeterli olup bunu gerçekleştirmesi aranmamaktadır. Bu yarar maddi bir yarar veya manevi bir yarar olabilmektedir.

AÇIKTA BIRAKILAN EŞYA VE HIRSIZLIK SUÇU

Bu suçun basit halinin düzenlendiği 141. madde açıkta bırakılan taşınır eşyalar içindir. Açıkta bırakılan eşyadan anlaşılması gereken tamamen halka açık yerlerdir. Örneğin yol kenarları, sahiller, caddeler, parklar gibi…

Yargıtay Kararlarına göre hırsızlık suçunun basit haline örnek sayılan olaylar ;

• Tarım mevsimi olmaksızın tarlalarda bulunan tarım araç ve aletlerinin çalınması,
• İnşaata bırakılan inşaat malzemeleri hariç diğer eşyalarının çalınması,
• İşyerinde mal sevkiyatı yapılırken kısa süreliğine açıkta bırakılan taşınır malların çalınması,
• Ev taşırken kısa süreliğine caddede açıkta bırakılan eşyalarının çalınması,
• Sokak veya caddelerde kilitli olmayarak bırakılan bisikletlerin çalınması,
• Plajlarda sahilde açıkta bırakılan eşyalarını çalınması

NİTELİKLİ HIRSIZLIK SUÇU

Türk Ceza Kanunu’nun 142. maddesi hırsızlık suçunun nitelikli halini düzenlemiştir. Suçun işleniş şekli, işlenme vakti gibi etkenler cezaya etki eder.

TCK’nın 142. Maddesinin 1. fıkrası ;

Bu suçun;

• Kamu kurum ve kuruluşlarında bulunan veya kamu yararına tahsis edilen eşya hakkında ,
• Halkın kullanımına sunulmuş ulaşım araçları içinde veya bunların varış ve kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında ,
• Afet veya genel felaketin doğuracağı sonuçları engellemek veya hafifletmek amacıyla hazırlanan eşya hakkında,
• adet veya kullanımları gereği açıkta bırakılan eşya hakkında ,

işlenmesi halinde failin 3 yıldan 7 yıla kadar hapis ceza ile cezalandırılmasını düzenlemiştir.

TCK ‘nın 142. maddesinin 2. fıkrası ;

Suçun,

• Mağdurun kendini koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden faydalanarak,
• Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip alarak veya özel beceriyle,
• Doğal afetin veya sosyal bir olayın meydana getirdiği kargaşadan faydalanarak,
• Haksız bir şekilde elde bulundurulan ya da taklit/sahte anahtarla kilitli olan bir yeri açarak veya kilitlenmesini engelleyerek,
• Bilişim sistemlerine girmek suretiyle,
• Tanınmamak için çaba sarf ederek veya yetkisiz bir şekilde halde resmi sıfat takınarak,
• Küçük veya büyükbaş hayvan hakkında,
• Halka açık yerlerde bırakılmakla beraber kilitlenme suretiyle ya da bina ve eklentileri içinde bulunan eşya hakkında ,

işlenmesi halinde faile 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası verilmektedir. Eğer hırsızlık suçu beden veya ruh bakımından kendisini savunmayack durumda olan bir kişiye karşı işlenirse verilecek ceza 1/3 oranında artırılacaktır.

TCK’nın 142. maddesinin 3. Fıkrası ;

Hırsızlık suçunun sıvı veya gaz halindeki enerji hakkında veya bunların nakline, işlenmesine veya depo edilmesine tahsis edilen tesislerde işlenmesi halinde ; ceza 5 yıldan 12 yıla kadar hapis cezasıdır. Eğer bu fiil bir örgüt kapsamında işlenirse verilecek ceza yarı oranında artırılır. Ayrıca onbin güne kadar adli para cezasına kara verilecektir.

…

TCK’nın 142. maddesinin 4. fıkrası ;

Hırsızlık suçu işlenmesi ile birlikte aynı zamanda mala zarar verme ve kontu dokunulmazlığının ihlali suçları da işlenmiş ise bu suçlar hakkında soruşturma işlemlerinin başlatılması için şikayet şartı aranmaz. Cumhuriyet Savcısı re’sen bu suçları soruşturur.

TCK’nın 142. maddesinin 5. Fıkrası ;

Bu suçun işlenmesi ile haberleşme, enerji veya demiryolu ya da havayolu ulaşımı alanında hizmetin geçici olarak aksaması halinde; ceza yarısından iki katına kadar artırılır.

TCK 142

HIRSIZLIK SUÇUNUN GECE VAKTİ İŞLENMESİ

Türk Ceza Kanunu’nun 143. maddesi, hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi durumunda cezanın yarı oranında artırılmasını düzenlemektedir. Bu düzenleme, gece vaktinde işlenen hırsızlık suçunun daha ağır bir şekilde cezalandırılması amacıyla yapılmıştır.

Bu maddeye göre, hırsızlık suçu gece vakti işlendiğinde ceza, normal cezanın yarısı oranında artırılmaktadır. Örneğin, hırsızlık suçunun cezası normalde 1 yıl hapis ise, gece vakti işlendiğinde bu ceza 1 yılın yarısı olan 6 ay daha artırılır ve toplamda 1 yıl 6 ay hapis cezası uygulanır.

Gece vakti işlenen hırsızlık suçunun cezalandırılmasında bu ağırlaştırıcı kuralın uygulanmasının sebepleri aşağıdaki şekilde açıklanabilecektir:

1. Savunmasızlık: Gece vakti, insanlar genellikle evlerinde veya başka mekanlarda uyumaktadır. Bu durumda, hırsızlık suçunun mağduru olan kişiler daha savunmasız hale gelirler. Hırsızlar, kişilerin uyku halinde olduğunu ve savunma yapmalarının daha zor olacağını bilerek gece vaktini tercih edebilirler. Bu nedenle, kanun koyucu, gece vaktinde işlenen hırsızlık suçunu daha ağır cezalandırarak, suçun daha az işlenmesini veya caydırıcı bir etki yaratmayı amaçlamıştır.
2. Korku ve Tedirginlik: Gece vaktinde işlenen hırsızlık suçları, mağdurlarda daha fazla korku ve tedirginlik yaratabilir. Karanlık ortamda, birisinin evine veya işyerine girilmiş olması, kişilerde güvensizlik duygusu uyandırabilir. Bu durum, mağdurların psikolojik olarak daha fazla etkilenmelerine ve travmatik deneyimler yaşamalarına neden olabilir. Kanun koyucu, bu durumu göz önünde bulundurarak, gece vakti işlenen hırsızlık suçunu daha ağır cezalandırmayı hedeflemiştir.

Bu düzenlemeyle, gece vakti işlenen hırsızlık suçlarına karşı daha etkin bir caydırıcılık sağlanması amaçlanmaktadır. Bu şekilde, toplumun güvenliğinin korunması ve insanların mal varlıklarının güvence altına alınması hedeflenmektedir.

HIRSIZLIK SUÇU DAHA AZ CEZAYI GEREKİTREN HAL (TCK 144)

Türk Ceza Kanunu’nun 144. maddesi, hırsızlık suçunun basit haline göre daha az cezayı gerektiren hallerini düzenlemektedir. Bu maddeye göre, hırsızlık suçu şu durumlarda daha az cezayı gerektirebilecektir:

1. Paydaş veya elbirliği ile mülkiyete konu bir mal üzerinde paydaş veya ortaklardan biri tarafından işlenmesi durumu: Burada, bir malın birden fazla sahibi veya ortağı bulunuyorsa ve bu kişilerden biri tarafından hırsızlık suçu işlenirse, ceza daha az olabilir. Örneğin, bir evin sahiplerinden biri evi çalıyorsa, bu durumda ceza daha hafifletici nitelikte olabilir.
2. Hukuken tanınan bir ilişkiye dayanarak alacağın tahsili amacıyla işlenmesi durumu: Eğer bir kişi, hukuken tanınan bir ilişkiye dayanarak, alacağını tahsil etmek amacıyla hırsızlık suçu işlerse, ceza daha az olabilir. Örneğin, bir borcu olan kişi, borcunu tahsil etmek amacıyla hırsızlık yaparsa, bu durumda ceza daha hafifletici nitelikte olabilir.

Ancak, her iki durumda da ceza verilebilmesi için mağdurun şikayeti gerekmektedir. Yani, hırsızlık suçu işlendiğinde, soruşturma işlemlerinin başlaması için mağdurun şikayeti önemlidir. Mağdur, suçun işlendiğini belirterek yetkililere başvurmalı ve şikayette bulunmalıdır. Şikayetin ardından, fail hakkında 2 aydan 1 yıla kadar hapis cezası verilebilecektir.

Bu düzenleme, hırsızlık suçunun belirli koşullar altında daha az cezayı gerektirebileceğini ve soruşturma sürecinin mağdurun şikayetine bağlı olduğunu belirtmektedir. Ancak, her bir durumun ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmesi ve yargı sürecinin takip edilmesi önemlidir.

MALIN DEĞERİNİN AZLIĞI (TCK 145)

Türk Ceza Kanunu’nun 145. Maddesi, değerinin düzenlemektedir. Bu maddeye göre, bir kişinin başkasının malına zarar vermesi halinde suç işlenmiş olur. Ancak, taşınır bir eşyanın değerinin azlığı söz konusu olduğunda, cezada indirim yapılması veya suçun işleniş şekli ve özellikleri dikkate alındığında ceza vermekten vazgeçilmesi mümkün olabilir.

Yani, eğer zarara yol açan taşınır bir eşyanın değeri düşükse, yani maddi değeri düşük olan bir eşya söz konusu ise, bu durum cezada bir indirime yol açabilir. Ayrıca, suçun işleniş şekli ve suçun özellikleri de dikkate alınarak, suçun niteliği, zararın boyutu ve benzer faktörler göz önünde bulundurularak ceza vermekten vazgeçilebilir.

Bu hüküm, zarar verme suçunun cezalandırılmasında adaleti sağlamak ve hukuka uygun bir şekilde ceza vermeyi temin etmek amacıyla getirilmiştir. Suçun zararı düşükse veya suçun işleniş şekli ve özellikleri ceza vermekten vazgeçmeyi gerektirecek şekildeyse, bu durumda yargıç, cezayı uygun bir şekilde belirleyebilir veya cezadan tamamen feragat edebilir.

Bu düzenleme, suçun somut durumuna ve adalete uygunluğuna göre ceza miktarının belirlenmesi ilkesini desteklemektedir. Böylece, adaletin sağlanması ve cezanın suçun ağırlığına ve zararın boyutuna uygun olması hedeflenmektedir.

KULLANMA HISIZLIĞI ( TCK 146)

Hırsızlık suçu, başkasına ait olan bir malın hukuka aykırı olarak çalınması veya zilyedine geçirilmesi anlamına gelir. Ancak, malın belli bir süre kullanılması ve ardından hemen zilyedine geri verilmesi durumunda, bu kullanma şekli “kullanma hırsızlığı” olarak adlandırılmaktadır.

Kullanma hırsızlığı, malın çalınması yerine geçici bir şekilde kullanılmasıyla karakterize edilir. Örneğin, bir kişi başkasının otomobilini izinsiz alır ve kısa bir süreliğine kullanır, ardından aynı şekilde geri iade ederse, bu kullanma hırsızlığı olarak kabul edilir.

Kullanma hırsızlığı durumunda, mağdurun şikayeti üzerine soruşturma işlemleri başlatılır. Soruşturma süreci, hırsızlık olayının ayrıntılarının araştırılmasını ve delillerin toplanmasını içerir. Soruşturma sonucunda failin tespit edilmesi durumunda, kullanma hırsızlığı sebebiyle verilecek ceza yarı oranında indirilir.

Ancak, bu indirimden yararlanmanın bir istisnası vardır. Eğer taşınır bir eşya bir suç işlemek amacıyla kullanılmışsa, yani hırsızlık eylemi başka bir suçu gerçekleştirmek için yapılmışsa, kullanma hırsızlığı hükümlerinden fail faydalanamaz. Örneğin, bir kişi bir yaralama olayında kullanmak üzere başkasının malını çalıyorsa, kullanma hırsızlığı indirimi uygulanmaz ve fail bu nedenle daha ağır bir cezaya çarptırılabilir.

HIRSIZLIK SUÇU ZORUNLULUK HALİ (TCK 147)

Fail hırsızlık suçunu, ağır ve acil bir ihtiyacını karşılamak amacıyla işlerse ; olayın işleniş şekli ve özelliğine göre cezada indirim yapılabileceği gibi ceza verilmekten vazgeçilebilmektedir.

HIRSIZLIK SUÇU HAGB ,ADLİ PARA CEZASI VE CEZANIN ERTELENMESİ

Hükmün açıklanmasının ger bırakılması (HAGB) ; işlediği suçun cezası belli bir ağırlığa ulaşmayan failin diğer şartları da sağlaması halinde ; hakkında verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılmasıdır. Bu suçu işleyen bir kişi diğer şartları da sağlıyorsa HAGB kurumundan faydalanabilir.

Adli para cezası ceza hukuku kapsamında düzenlenmiş yaptırım türlerinden biridir. Kimi zaman tek başına verileceği gibi ; hapis cezasına alternatif olarak veya hapis cezası ile birlikte de verilebilir. Basit hırsızlık suçu cezası adli para cezasına çevrilebilecektir.

Cezanın ertelenmesi mahkeme tarafından verilen cezanın infaz kurumunda infazının ertelenmesidir. Hırsızlık suçu sebebiyle verilen hapis cezası da diğer şartların da oluşması ile birlikte ertelenebilmektedir.

HIRSIZLIK SUÇU GÖREVLİ MAHKEME

Basit veya nitelikli hırsızlık sebebiyle açılan ceza davalarına bakmakla görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi’dir.

Ceza hukuku ile ilgili diğer makalelerimize buradan ulaşabilirsiniz.

SIK SORULAN SORULAR