İçindekiler
Hukukta haksız fiil;
- bir kişinin başkasının haklarını ihlal etmesi,
- hukuki bir yükümlülüğü yerine getirmemesi
- ya da hukuka aykırı bir davranışta bulunmasıdır.
Bu durum, hukuki bir sorumluluk doğurur ve zarar gören kişinin zararının giderilmesini gerektirir.
Haksız fiil, genellikle maddi ve manevi zararlara sebep olur.
Maddi zarar, bir malın veya mülkün zarar görmesi, hasar görmesi veya kaybedilmesi anlamına gelir.
Manevi zarar ise ;
- kişinin itibarının zedelenmesi,
- haysiyetinin incinmesi,
- acı çekmesi,
- üzülmesi
- veya psikolojik açıdan rahatsız olması gibi zararlarla ilgilidir.
Haksız fiilin türleri arasında kusurlu davranışlar,
- sözleşmeye aykırılık,
- iftira,
- hakaret,
- tehdit,
- haksız işgal,
- tazminat yükümlülüğü,
- çevre kirliliği,
- fikri mülkiyet haklarına tecavüz
gibi durumlar yer alır.
Haksız fiilin tespiti durumunda, zarar gören kişi hukuki yollarla tazminat talebinde bulunabilir veya hukuki işlem başlatabilmektedir. Bu yazımızda konu hakkında bilinmesi gerekenleri kısaca inceleyeceğiz.
HAKSIZ FİİL UNSURLARI NELERDİR?
Haksız fiilin unsurları şunlardır:
- Eylem: Haksız fiilin gerçekleşmesi için bir eylem veya ihmal gerekmektedir. Eylem, bir fiilin yapılması veya bir yükümlülüğün yerine getirilmemesi şeklinde olabilmektedir.
- Hukuka aykırılık: Eylem, hukuka aykırı olmak zorundadır. Yani, hukuk kurallarına uymayan bir davranışta bulunulmalıdır.
- Kusur: Söz konusu eylemde kusur bulunmalıdır. Kusur, bir davranışın normal bir insanın göstermesi gereken dikkat ve özen gösterilmeden yapılmasıdır.
- Zarar: Haksız fiilin zarar verici sonuçları olmalıdır. Zarar, maddi veya manevi olarak gerçekleşebilir.
- Nedensellik bağı: Haksız fiilin zarar verici sonuçları, haksız fiilin eylemi ile doğrudan bir nedensellik bağı ile ilişkilendirilebilmelidir.
Bu unsurların hepsi bir arada var olduğunda, haksız fiil ortaya çıkmış olur. Ve zarar gören kişi tazminat talep etme hakkına sahip olur.
HAKSIZ FİİL HUKUKA AYKIRI EYLEM UNSURU
Hukuka aykırı fiil, bir kişinin veya kurumun, hukuk kurallarına veya yasal düzenlemelere aykırı davranması veya bir hukuki yükümlülüğü yerine getirmemesi sonucu oluşan zarardır. Hukuka aykırı fiil, özellikle kişinin veya kurumun başka bir kişiye veya kuruma zarar vermesi durumunda ortaya çıkar.
Sözleşme ihlalleri,
mal veya hizmet sunumundaki kusurlar,
kişilik haklarına tecavüz,
tazminat yükümlülükleri,
emsal davranışları özenle yerine getirmemek,
çevre kirliliği,
fikri mülkiyet haklarına tecavüz,
iftira,
toplum düzenini bozacak davranışlar
ve benzeri konular hukuka aykırı fiiller arasındadır.
Ancak, bazı durumlarda hukuka aykırı fiil kabul edilebilir veya cezai sorumluluğa yol açmayabilir. Bunun nedeni, hukuka aykırı fiilin bazı istisnai durumlarda meşru veya haklı bir amaç için gerçekleştirilmesine izin verilebilir olmasıdır.
Örneğin, kendini savunmak için yapılan eylem hukuka aykırı olmasına rağmen sorumluluk doğurmaz.
Ayrıca, acil durumlarda veya kamu yararına hukuka aykırı bir eylemde bulunmak zorunda kalan kişiler de cezai sorumluluktan muaf tutulabilmektedir.
Bazı durumlarda hukuka aykırı fiili ortadan kalkmaktadır. Bu halleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Mağdurun rızası
- Kanun emri
- Zorunluluk hali
- Kamu yararı
- Haklı savunma
- Özel hukuka dayanan bir yetkinin kullanılması
- Kamu hukukuna dayanan bir yetkinin kullanılması
Yukarıdaki hallerle alakalı detaylı bilgi için bu linke tıklayınız.
HAKSIZ FİİL KUSUR UNSURU
Hukuka aykırı fiilde kusur unsuru, bir kişinin veya kurumun hukuka aykırı bir davranışta bulunmasında kasıt, ihmalkarlık veya sorumsuzluk gibi bir kusurun olup olmadığını belirler. Kusur, hukuka aykırı fiillerin temel unsurlarından biridir ve zararın oluşmasında önemli bir rol oynar.
Kusur, hukuka aykırı fiilin suç olarak değerlendirilmesi için gerekli bir unsurdur. Hukuki bir yükümlülük veya standart ihlal edildiğinde, hukuka aykırı fiilin gerçekleştirilmesi için bir kusur olmalıdır.
Kusur,
- genellikle bir kişinin bir eylemi gerçekleştirirken yeterli özeni göstermemesi
- veya bir eylemden kaçınması gerektiğinde yeterli özeni veya özeni göstermemesi nedeniyle oluşur.
Kusurun iki farklı türü vardır:
- kasıt
- ihmal
Kast, bir kişinin bir eylemi bilerek ve isteyerek gerçekleştirdiği durumlarda oluşur. İhmal, bir kişinin bir eylemi yaparken yeterli özeni göstermediği durumlarda oluşur.
Hukuka aykırı fiilde kusur unsuru, zararın oluşmasına neden olan davranışın ne kadar sorumlu bir şekilde gerçekleştirildiğini belirler. Kusurun derecesi, gerçekleştirilen davranışın türüne ve niteliğine bağlıdır. Örneğin, bir hekimin bir hastanın sağlığına zarar vermesi durumunda kusurun derecesi, hekimin olaya nasıl yaklaştığına, yeterli özeni gösterip göstermediğine ve benzeri faktörlere bağlı olacaktır.
Kusur unsuru, hukuka aykırı fiillerin tazminat yükümlülüklerine ve cezai sorumluluğuna etki eder. Hukuka aykırı bir davranışta bulunan kişi veya kurum, kusurlu olduğu tespit edilirse, genellikle zarar gören kişiye tazminat ödemekle yükümlü olur. Ayrıca, kusur, suç işlemiş olan kişinin cezai sorumluluğunu belirleyen bir faktördür. Son olarak kusurun derecesi, cezanın şiddeti için de hayli önemli bir faktördür.
HAKSIZ FİİL ZARAR UNSURU
Zarar unsuru, fiilin mağduru olan kişi veya kurumun gerçek ve doğrudan zarar görmesi anlamına gelir. Haksız fiilin gerçekleşmesiyle ortaya çıkan zarar, maddi veya manevi olabilir ve doğrudan mağdura etki eder.
Zarar unsuru, haksız fiilin diğer unsurlarıyla birlikte tazminat yükümlülüğünün oluşmasına neden olur.
Zarar, genellikle maddi ve manevi zarar olarak iki ana kategoriye ayrılmaktadır.
Maddi zarar, haksız fiil nedeniyle maddi bir kayba uğramayı ifade eder. Örneğin;
bir araba kazası sonucunda aracın hasar görmesi,
bir kişinin malının çalınması
veya bir kişinin iş kaybı gibi somut ve ölçülebilir kayıplar maddi zarar olarak değerlendirilebilir.
Manevi zarar ise, haksız fiil nedeniyle mağdurun psikolojik veya duygusal olarak zarar görmesini ifade eder. Örneğin;
bir aile üyesinin ölümü nedeniyle yaşanan acı,
bir işyerinde mobbinge maruz kalmak
veya bir kişinin itibarının zedelenmesi gibi etkiler manevi zarar olarak kabul edilmektedir.
Zarar unsuru, zarar görenin gerçek ve doğrudan zarar görmesi gerektiğini belirtir. Dolaylı veya ardıl zararlar, haksız fiilin zarar unsuru olarak kabul edilmezler. Örneğin, bir aracın hasar görmesi sonucu bir kişinin ulaşım ihtiyacını karşılamak için kiralık bir araç kiralaması dolaylı zarar olarak kabul edilmektedir.
Zarar unsuru, tazminat yükümlülüğünün belirlenmesinde önemli bir faktördür. Zararın miktarı, tazminat yükümlülüğünün hesaplanmasında kullanılan en önemli kriterlerden biridir. Zararın miktarının tespiti, genellikle zarar görenin kanıtlarına dayanarak yapılır ve mağdurun sunduğu delillerin kalitesi ve miktarı dikkate alınarak belirlenir.
Sonuç olarak, zarar unsuru, fiilin gerçekleşmesi sonucunda mağdurun gerçek ve doğrudan zarar görmesi anlamına gelir. Zarar unsuru, tazminat yükümlülüğünün belirlenmesinde önemli bir rol oynar.
HAKSIZ FİİL NEDENSELLİK BAĞI UNSURU
Nedensellik bağı, bir zarar veya hasarın oluşmasında haksız eylemin neden olup olmadığını belirleyen bir kavramdır. Haksız fiil, bir kişinin başka bir kişinin haklarına veya meşru çıkarlarına zarar vermesi veya bunları ihlal etmesi anlamına gelir.
Nedensellik bağı, haksız fiilin oluşmasında bir nedensellik ilişkisi olup olmadığını belirlemek için kullanılır. Yani, bir haksız fiilin, bir zararın veya hasarın oluşmasında etkili bir neden olup olmadığı sorusuna cevap arar.
Nedensellik bağı, haksız fiilin oluşmasında neden olarak kabul edilebilecek doğrudan bir ilişki veya bir zincirleme olaylar serisi olabilir. Bu nedenle, nedensellik bağı, bir zararın veya hasarın, bir haksız fiilin sonucu olup olmadığını belirlemek için önemlidir.
Örneğin, bir araba sürücüsü, hız sınırını aşarak bir yayaya çarparsa, bu durumda araba sürücüsünün haksız fiili, yayaya verilen zararın nedeni olarak kabul edilebilir. Bu durumda, araba sürücüsü ile kaza arasında nedensellik bağı vardır.
HAKSIZ FİİL DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEME
Haksız fiil davaları, Türk Medeni Kanunu’na göre genel olarak hukuk mahkemelerinde görülmektedir. Hukuk mahkemeleri, özel hukuk konuları ile ilgilenirler ve haksız fiil davaları da özel hukuk konuları arasında yer alır.
Haksız fiil davaları, öncelikle maddi tazminat davaları olarak nitelendirilir. Genellikle asliye hukuk mahkemelerinde görülmektedir. Ancak, konuyla ilgili olarak diğer hususlar da dikkate alınarak görevli mahkeme değişebilmektedir.
Örneğin, iş kazaları, trafik kazaları, sağlık hizmetlerinde hatalı tedaviler gibi durumlarda, görevli mahkeme farklılık gösterebilir. Bu tür durumlarda, ilgili özel yasalarda görevli mahkeme belirtilmiştir.
Bu nedenle, haksız fiil davalarında görevli mahkeme, davayı açan kişinin konumuna, davaya konu olan olayın niteliğine ve mevzuatta belirtilen diğer hususlara göre değişebilmektedir.
HAKSIZ FİİL DAVASI AVUKATI
Haksız fiil davaları, karmaşık ve teknik hususlar barındıran davalardır ve bir avukatın desteği önemlidir. Bir haksız fiil davası avukatı, davacının veya davalının haksız fiil davası sürecinde ihtiyaç duyabileceği hukuki danışmanlık ve temsil hizmetlerini sunar.
Bu davalara ilişkin destek aldığınız avukat,
- davanın hangi mahkemede görüleceğini,
- dava açma süresini,
- talep konusu hakları ,
- ve tazminat miktarını hesaplamak gibi temel konularda müvekkiline yardımcı olur.
Ayrıca, delil toplama sürecinde müvekkilini yönlendirir, hukuki belgeler hazırlar ve mahkeme sürecinde müvekkilini temsil eder.
Ayrıca avukat , müvekkilinin haklarını ve çıkarlarını korumak için gerekli olan hukuki adımları atar. Aynı zamanda müvekkilinin taleplerini mahkemede başarıyla savunmak için gerekli hukuki argümanları hazırlar.
Haksız fiil davaları, özellikle tazminat miktarlarının hesaplanması konusunda teknik olabildiği için, bir haksız fiil davası avukatı müvekkilinin hakkını tam olarak aramasında ve en iyi sonucu elde etmesinde büyük bir yardımcı olur.
Bu davaya ilişkin avukat seçerken, deneyimli ve uzman bir avukatın seçilmesi önemlidir. Ayrıca, müvekkilin hukuki danışmanlık ve temsil hizmetlerini ne kadar süreyle alacağı, ücret konusundaki anlaşmalar gibi hususların da önceden netleştirilmesi gerekmektedir. Konuyla alakalı detaylı bilgi için bize whatsapp üzerinden ulaşabilirsiniz.
SIK SORULAN SORULAR:
Haksız fiil davaları, genel olarak hukuk mahkemelerinde görülür. Hukuk mahkemeleri, özel hukuk konuları ile ilgilenirler. Detaylı bilgi makalemizde verilmiştir.
Eylem: Öncelikle bir eylem veya ihmal gerekmektedir. Eylem, bir fiilin yapılması veya bir yükümlülüğün yerine getirilmemesi şeklinde olabilmektedir.
Hukuka aykırılık: Eylem, hukuka aykırı olmak zorundadır. Yani, hukuk kurallarına uymayan bir davranışta bulunulmalıdır.
Kusur: Söz konusu eylemde kusur bulunmalıdır. Kusur, bir davranışın normal bir insanın göstermesi gereken dikkat ve özen gösterilmeden yapılmasıdır.
Zarar: Haksız fiilin zarar verici sonuçları olmalıdır. Zarar, maddi veya manevi olarak gerçekleşebilir.
Nedensellik bağı: Zarar verici sonuçlar, eylem ile doğrudan bir nedensellik bağı ile ilişkilendirilebilmelidir.
İLGİLİ BAĞLANTILAR:
