HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI NEDENİYLE AÇILIŞ

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kurumu ; mevzuatımıza ilk kez Çocuk Koruma Kanunu ile girmiş ve 18 yaşından küçük sanıklar hakkında uygulanmıştır. Daha sonra bu kurum diğer sanıklar için de uygulanmak üzere Ceza Muhakemesi Kanunu’na alınarak uygulama alanı genişletilmiştir. Bu kurum ile yapılmak istenen sanığa ikinci bir şans vermektir. İşlediği suç belli bir ağırlığa ulaşmayan ve ilk defa suç işleyen sanığın hakkındaki mahkumiyet kararının açıklanması ertelenmektedir. Bu yazımızda ” HAGB Nedir , HAGB Şartları, HAGB Kararına Uyulmaması Nedeniyle Açılış, HAGB İtiraz Dilekçesi ” konularına değineceğiz.

HAGB KARARINA UYULMAMASI NEDENİYLE AÇILIŞ NEDİR?

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunu düzenleyen Ceza Muhakemeleri Kanunu’nun 231. maddesi 8. fıkrası ; hakkında HAGB kararı verilen sanık beş yıllık bir denetim süresine tabi tutulacağını belirtmiştir. Bu denetim süresi sanığın çocuk olması halinde üç yıl olarak uygulanacaktır. Bu denetim süresi içerisinde hakim , sanığa çeşitli mükellefiyetler yükleyebilmektedir. Sanık bu denetim süresi içerisinde yüklenen mükellefiyetlere uygun davranmak durumundadır.

Sanık hakkında verilen bu denetim süresine uygun davranırsa , denetim süresi sonunda davanın düşmesine karar verilecektir. Ancak sanık bu süre içinde kendisine yüklenen mükellefiyetlere uygun davranmaz veya denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlerse açıklanması geri bırakılan hüküm açıklanır.

Bu durumda hüküm , HAGB kararına uyulamaması nedeniyle açılış duruşmasında aynen açıklanır. Burada duruşma açılmasının sebebi, değişen durumdan sanığın haberdar edilmesi ve savunma hakkının kısıtlanmasının önlenmesidir. Ancak duruşma günü usulüne uygun bir şekilde kendisine bildirilmesine rağmen duruşmaya katılmayan sanık hakkında, önceki savunmaları ile yetinerek hüküm açıklanır.

Belirtmemiz gerekir ki HAGB kararına uyulmaması nedeniyle açılış olması için denetim süresi içinde kasten işlenen suça ilişkin mahkeme kararının kesinleşmiş olması gerekir.

HAGB kararına uyulmaması nedeniyle açılış halinde açıklanması geri bırakılan hüküm aynen açıklanacaktır. Hükümde bir hukuka aykırılık tespit edilirse dahi düzeltmeye yönelik herhangi bir değişiklik yapılamaz. Bu hukuka aykırılıklar ancak kanun yolu ile düzeltilebilir.

HAGB NEDİR ?

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasındaki en önemli husus hakimin sanık hakkında mahkumiyete hükmetmesidir. Mahkeme suçluluğuna karar verdiği sanığı mahkum etmemekte, sanığa birtakım mükellefiyetler yükleyerek serbest bırakmaktadır. Bu noktada hakimin takdir yetkisi bulunmakla birlikte bu takdir yetkisinin keyfi bir şekilde kullanılması söz konusu değildir. Aşağıda ayrıntılı olarak bahsedeceğimiz koşulların gerçekleşmesiyle birlikte hakim hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verebilecektir.

HAGB nedir sorusu uygulamada sıkça sorulan sorulardan biridir. Kelime olarak HAGB , hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunun kısaltılmış halidir. Uygulamada çoğu zaman bu şekilde kullanılmaktadır. Yukarıda da açıkladığımız üzere HAGB, sanık hakkında kurulan mahkumiyet hükmünün hukuki sonuç doğurmaması anlamına gelmektedir. HAGB kararı ile birlikte sanık belirli bir süre denetime tabi tutulmakta ancak mahkumiyet almamaktadır.

Peki genel olarak HAGB nedir ? Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) ; Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesinde düzenlenmiştir.

Maddede öncelikle hükmün nasıl açıklanacağı üzerinde durulmuştur. Maddenin 5. fıkrası ile hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumundan bahsedilmeye başlanmıştır. Burada HAGB kurumunun şartlarından, uygulanma şeklinden, denetim süresinden ayrıntılı şekilde bahsedilmiştir.

Son olarak belirtmemiz gerekir ki hagb ile cezanın ertelenmesi kurumları farklı kurumlardır.

HAGB ŞARTLARI NELERDİR ?

Sanığa HAGB kararı verilebilmesi için birtakım şartların mevcut olması gerekmektedir. HAGB şartları olarak da bilinen bu şartlar aşağıda maddeler halinde ayrıntılı bir şekilde sayılmıştır. Pratikte HAGB şartları iki alt başlık halinde incelenmektedir. Bunlardan ilki suça ilişkin şartlar ikincisi ise faile ilişkin şartlardır. Aşağıda her iki başlık da ayrıntılı şekilde incelenecektir.

HAGB şartları ;

• Suça ilişkin şartlar

Doktrinde suça ilişkin şartlara objektif şartlar da denmektedir. HAGB kararı verilebilmesi için yapılan yargılama neticesinde verilen ceza 2 yıl ya da daha az süreli hapis cezası veya adli para cezası olmalıdır. Kanun koyucu bu düzenleme ile suçun işlenme saikine önem vermemiş yalnızca cezaya odaklanmıştır. Çocuklar tarafından işlenen suçlar için de yukarıda belirtilen sınırlama geçerlidir.

• Faile ilişkin şartlar
  • Doktrinde faile ilişkin şartlar subjektif şartlar olarak da adlandırılmaktadır. HAGB kararı verilebilmesi için sanığın daha önceden kasıtlı bir suçtan mahkumiyet hükmü almamış olması gerekmektedir. Sanığın daha evvelden taksirle işlemiş olduğu bir suçtan kaynaklanan mahkumiyeti HAGB kararı verilmesine engel oluşturmamaktadır. Bunun yanında daha evvel işlenen suç sebebiyle sadece güvenlik tedbirine hükmedilmişse sanık hakkında HAGB kararı verilebilir. Faile ilişkin diğer şartlar ise aşağıda açıklanmıştır.
  • Hakim sanığın şahsi özellikleri ve duruşmadaki hal ve tavırlarından, denetimli serbestlik süresince sanığın tekrar suç işlemeyeceğine dair kanaate varmalıdır. Hakim bu kanaatini oluştururken sanığın şahsi özellikleri ve duruşmadaki tutum ve davranışlarının yanında sanığın adli sicil kaydını , hakkında devam eden olan diğer dosyaların içeriği ve niteliğini de göz önünde bulunduracaktır.
  • Suçun işlenmesi sonucunda mağdurun ya da kamunun uğradığı zararın , aynen iade, suçtan önceki hale getirme ya da tazmin suretiyle tamamen giderilmesi gerekmektedir.
  • Sanık HAGB kararını kabul etmelidir. Sanık kabul etmezse bu kurumun uygulanması söz konusu değildir. Burada kesinlikle sanığın müdafiine avukatına danışması gerekmektedir. Zira kimi hallerde kanun yoluna başvurmak suretiyle beraat kararı alınabilmesi mümkünken HAGB kurumunun uygulanması sanığın aleyhine olabilir. Bu nedenle alanında uzman bir ceza avukatından bu hususta hukuki destek alınmalıdır.

HAGB şartları yukarıda sayıldığı gibidir. Bu şartların oluşması halinde sanık hakkındaki mahkumiyet hükmünün açıklanması geri bırakılacak ertelenecektir.

HAGB KARARI VERİLEMEYEN HALLER

Bazı özel kanunlarda, tanımlanan suç ile alakalı HAGB kararı verilemeyeceği belirtilmiştir. Yine Ceza Muhakemesi Kanunu’nda da inkılap kanunlarında bulunan suçlarla ilgili HAGB kararı verilemeyeceği düzenlenmiştir.

Özel kanunlarda sayılan suçlara örnek olarak ;

• 477 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kanunu md. 63/2 gereği, bu kanun kapsamındaki disiplin suçlarının ceza miktarı ne olursa olsun hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez.
• Karşılıksız çek keşide etme suçu,
• İmar kirliliğine neden olma suçu,
• Disiplin veya tazyik hapsi gerektiren fiiller, sayılabilecektir.

HAGB MEMURİYETE ENGEL Mİ ?

Yukarıda da bahsedildiği gibi HAGB kişiye tanınan ikinci bir şanstır. Bu nedenle kişinin hukuki statüsünde herhangi bir değişiklik meydana getirmez. Kişi memursa ve hakkında HAGB kararı varsa bu memuriyete engel bir durum teşkil etmez.

HAGB İTİRAZ DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ

HAGB kararı kanun yolu olarak itirazı mümkün kararlardandır. Kararın duruşmada tefhim edilmesi veya tebliğ edilmesi halinde 7 gün içinde karara itiraz edilebilmektedir. Kural olarak HAGB kararının istinaf veya temyiz edilmesi mümkün değildir. Ancak suçun vasfının değiştiğine yönelik bir istinaf veya temyiz sebebi varsa HAGB kararının da istinaf / temyiz edilmesi mümkün olacaktır.

Asliye ceza mahkemesi tarafından verilen HAGB kararına yönelik itirazı aynı adliyedeki ağır ceza mahkemesi inceleyecektir. Ancak o adliyede ağır ceza mahkemesi bulunmuyorsa ; asliyenin bağlı olduğu yargı çevresindeki ağır ceza mahkemesi HAGB kararına yapılan itirazı inceler.

Ağır ceza mahkemesi tarafından verilen HAGB kararına itirazı ; numara olarak sonra gelen ağır ceza mahkemesi inceleyecektir. Örneğin 2. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından verilmiş HAGB kararına yönelik itirazı ; 3. Ağır Ceza Mahkemesi inceleyecektir.

HAGB itiraz dilekçesi yazılırken mutlaka bir avukattan hukuki destek alınmasını öneririz. Uygulamada kişiler hiçbir hukuki bilgisi olmayan arzuhalci olarak bilinen kimselere bu dilekçeler yazdırılmaktadır. Ancak içerisinde birçok hata içeren bu dilekçeler sonrasında kişiler için telafisi imkansız zararlara sebebiyet vermektedir. Bu nedenle HAGB itiraz dilekçesi yazmak isteyen kimselerin mutlaka bir ceza avukatından destek almasını öneririz.

Bunun yanında belirtmemiz gerekir ki ; internetten taslak metin şeklindeki dilekçelerle de HAGB itiraz dilekçesi yazılması son derece sakıncalıdır. Zira her somut olayın kendi içinde birtakım özellikleri mevcuttur. Dolayısıyla taslak metinlerden ziyade somut olaya özgü, kanuni dayanak ve yüksek mahkeme kararları içeren dilekçe ile itiraz edilmesi daha doğrudur.

HAGB Nedir , HAGB Şartları, HAGB Kararına Uyulmaması Nedeniyle Açılış, HAGB İtiraz Dilekçesi) – 18.10.2022

SIK SORULAN SORULAR