DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI

Destekten yoksun kalma tazminatı bir kimsenin yaşarken düzenli olarak destek sağladığı kimselerin, destek sağlayanın ölümünden sonra talep ettiği özel bir tazminat türüdür. Bu tazminat, Türk Borçlar Kanunu’nun 53. ve 55. maddelerinde düzenlenmiştir. 

Türk Borçlar Kanunu’nun 53. maddesi ;

MADDE 53- Ölüm hâlinde uğranılan zararlar özellikle şunlardır: 

1. Cenaze giderleri. 

2. Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar. 

3. Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar

Normal şartlar ölüm hali tazminatı gerektirir bir olgu değildir. Ancak ölümün bir haksız fiil neticesinde gerçekleşmesi halinde destekten yoksun kalma tazminatı gündeme gelmektedir. Kişinin hukuka aykırı bir fiil neticesinde öldürülmesi, ölenin desteğini artık alamayacak olan kimseler bu zararını talep etmektedir. 

İlgili yazılarımız;

• ZAMANAŞIMI NEDİR?
• KISA DÖNEM VE UZUN DÖNEM İKAMET İZİNLERİ
• TRAFİK KAZASI TAZMİNAT DAVASI
• MANEVİ TAZMİNAT DAVASI
• BELLİ HAKLARI KULLANMAKTAN YOKSUN BIRAKILMA (TCK 53)

DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI NEDİR ?

Yukarıda da belirttiğimiz üzere bu tazminat türü Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir. Ölen kişinin sürekli desteğini alan kimse ölüm sebebiyle bu desteği artık alamayacaktır. Bu sebeple destekten yoksun kalma tazminatı davası açabilmektedir. Destekten yoksun kalma kavramı, doktrinde “Ölenin parasal, bedensel ve düşünsel etkinliğiyle sağladığı yardımlardan, hizmetlerinden, bakım ve gözetiminden, korumasından, bilgi veya deneyimleriyle yol göstermesinden yoksun kalınması. ” şeklinde tanımlanabilmektedir (Çelik, 2016: 16). “ şeklinde tanımlanmaktadır. 

Türk hukukuna hakim olan tazminat hakkının bizzat zarara uğrayanlarla sınırlı olması kuralının istisnası ; destekten yoksun kalma tazminatıdır. Zira yukarıda da belirttiğimiz üzere bu tazminata konu olan zarar yansıma zarar niteliğindedir. Buradan hukuka aykırı fiile maruz kalan kimse ölendir. Ancak zararı talep eden ölenin desteğinden yoksun kalan kimselerdir.

DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI HESAPLAMA

Belirtmemiz gerekir ki destekten yoksun kalma tazminatı hesaplanırken iki döneme ait zarar göz önünde bulundurulacaktır. Ayrıca uygulamada sıkça sorulan destekten yoksun kalma tazminatı hesaplama şu şekilde yapılmatadır.

• Bu zarar kalemlerinden ilki bilinen zara dönemidir. Bu zarar işlemiş zararı ifade etmekte olup ölüm anı ile hükme esas alınacak raporun düzenlendiği döneme ilişkin mevcut zararı ifade etmektedir.
• Zarar kalemlerinden ikincisi ise bilinmeyen zarar dönemine ait zarardır. Burada işleyecek zarar göz önünde bulundurulacaktır. Bu zarar dönemi kendi içinde aktif dönem ve pasif dönem olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. (destekten yoksun kalma tazminatı hesaplama)

DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI ŞARTLARI

Yukarıda kısaca destekten yoksun kalma tazminatının ne olduğunu belirttik. Ölenin desteğinden yoksun kalan kimseler tarafından talep edilen bu tazminatın verilmesi için birtakım şartların somut olay kapsamında mevcut olması gerekmektedir. Bu şartlar aşağıda maddeler halinde sayılmıştır.

• Kişinin hukuka aykırı bir fiil neticesinde ölmüş olması gerekir.
• Tazminat talep edilecek kişinin  kural olarak kusurlu olması gerekir.
•  kişinin ölümü ile birlikte tazminat talep edecek kişilerin zarara uğraması gerekmektedir
•  Ortaya çıkan zarar ile kusurlu davranış arasında illiyet bağı olmalıdır.

KİMLER DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI DAVASI AÇABİLİR ?

Yukarıda da  belirttiğimiz üzere destekten yoksun kalma tazminatı yansıma zarar niteliğindedir. Bu sebeple  hukuka aykırı fiile maruz kalan kimse değil de onun yakınları tarafından talep edilen bir tazminat türüdür. Burada esas olan ölen kişinin yaşarken destek verdiği kimselerin kişinin ölümü ile bu destekten mahrum kalmasıdır. Burada amaç ölen kişinin destek verdiği kimselerin hayatlarını  sosyal veya ekonomik yönden aynen sürdürebilmeleridir. Bu açıklamadan da anlaşılacağı üzere destekten yoksun kalma tazminatı davası bir maddi tazminat davasıdır.  Bu davayı açabilmek için ölen kimseden maddi destek almak şarttır.  Maddi destek alan herkes destekten yoksun kalma tazminatı davası açabilecektir.

• Eş, çocuk, anne ve baba  destekten yoksun kalma tazminatı davası açabilecek akla gelen ilk kişilerdir. Zira bu kişilerin  birbirine maddi destekte bulunduğuna dair karine mevcuttur. Yüksek Mahkeme kararlarında da  defaatle belirtilmiştir ki anne baba yaşarken çocuğa ; çocuk yaşarken annesine babasına veya eşler hayattayken birbirine maddi destekte bulunurlar. Bu karine nedeniyle sayılan şahıslar tarafından açılan destekten yoksun kalma tazminatı davasında ölen kimsenin yaşarken verdiği desteğin ispatlanması gerekmemektedir. Ancak her karinede olduğu gibi bu karinenin de aksi davalı tarafından pekala ispatlanabilecektir.  Davalı bu ispatı yaparsa tazminat ödemekten kurtulacaktır. Örneğin yaşarken annesi ve babası ile hiç ilgilenmeyen, aynı evde bulunmayan çocuğun ölümü ile anne babanın destekten yoksun kaldığı söylenemeyecektir.  Zira çocuk hayattayken de anne ve babasına mevcut maddi bir destek sağlamamıştır.
• Ölenden destek alan herkes bu tazminat davasını açabilecektir. Kanun koyucu  destekten yoksun kalma tazminatında düzenlerken tek tek kimlerin bu davayı açabileceğine dair bir düzenleme yapmamıştır. Burada kriter ölen kimsenin yaşarken aktif olarak maddi destek sağladığı kimselerin ölüm ile birlikte bu destekten mahrum kalmasıdır. Dolayısıyla destekten yoksun kalan herkes bu davayı açabilecektir. Ancak bu kişiler davayı açtıklarında ölen kişiden destek aldıklarını ispat etmek zorundalar. Zira yukarıda saydığımız gruptaki gibi bir karine bu kimseler için söz konusu değildir.

DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATIMDA DESTEK

Bu dava türü hakkında bilgi verirken sürekli olarak kişinin hayattayken sağladığı destekten bahsettik. Peki bu destekten anlaşılması gereken nedir? Ölen kişinin hayattayken sağladığı destek çeşitli hallerde karşınıza çıkabilir. Örneğin ölen kimse geride sağ kalanlara parasal yardımla destek olmuş olabilir. Veya ölen kimse sağladığı bir hizmet ile destek olmuş olabilir. Mesela bir ev kadını evin ihtiyaçlarını ve hizmetini sağlar. Hukuka aykırı bir fiil sonucu ölmesi halinde o evde yaşayan kişiler tarafından maddi ve manevi tazminat davası açılabilecektir.

Yine birlikte yaşayan ve evin idaresine maddi manevi katkıda bulunan çocuklardan birinin hukuka aykırı bir fiil neticesinde ölmesi ile anne-babanın maddi manevi tazminat talep etme hakkı bulunmaktadır.

Yukarıda belirttiğimiz üzere destekten yoksun kalma tazminatı davası açabilmek kişinin için ölenle arasında mutlaka bir akrabalık bağı olması gerekmez. Örneğin birlikte yaşayan ve birbirlerine maddi manevi destek olan iki  arkadaştan birinin ölümü halinde sağ kalan arkadaş maddi manevi tazminat davası açabilecektir.

TAZMİNATIN KAPSAMI

• Manevi Tazminat

Destekten yoksun kalma tazminatı davası ile birlikte maddi ve manevi tazminat  birlikte talep edilebilecektir. Türk Borçlar Kanunu’nun 56. maddesi  ağır bedensel zarar veya ölüm halinde zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat talep etme hakkı tanımıştır. Manevi tazminatın miktarının belirlenmesinde olayın meydana geliş şekli, kusur durumu ve tarafların sosyo-ekonomik durumları  göz önünde bulundurulacaktır.

• Maddi Tazminat 

Esas olarak destekten yoksun kalma tazminatı maddi tazminat türüdür.  Zira ölen tarafından sağlanan aktif maddi destek söz konusudur. Bu destekten mahrum kalması sebebiyle talep edilen bir maddi tazminat türüdür. Tazminata esas olan zararın hesaplanmasında zarar dönemlerini ikiye ayırmakla yapılmaktadır. İlk dönem zarar işlemiş zararı ifade etmekte olup ölüm anı ile hükme esas alınacak raporun düzenlendiği döneme ilişkin mevcut zararı ifade etmektedir. İkinci dönem zarar ise bilinmeyen zarar dönemine ait zarardır. Dolayısıyla burada işleyecek zarar göz önünde bulundurulacaktır. Bu zarar dönemi kendi içinde aktif dönem ve pasif dönem olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Öncelikle görevli mahkeme  hususunu belirtmekte fayda vardır. Genel kural destekten yoksun kalma tazminatında görevli mahkemenin genel görevli mahkeme olan asliye hukuk mahkemeleri olduğudur.

Ancak ölümün özellikli bir olay neticesinde ;

örneğin iş kazası neticesinde ortaya çıkması halinde ,

görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesi değil iş mahkemesi olacaktır.

Yetkili mahkeme olarak ise genel yetkili mahkeme olan davalının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir. Ancak ölüm bir haksız fiil neticesinde meydana gelmişse birden fazla yetkili mahkeme söz konusudur. Zira Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 16. maddesi uyarınca haksız fiilden doğan davalarda ;

• Haksız fiilin işlendiği yer,
• Zararın meydana geldiği yer veya gelme ihtimalinin bulunduğu yer,
• Zarar görenin yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir.

SIK SORULAN SORULAR