DERDEST NEDİR ? DERDEST DAVA NE DEMEK ?

Derdest nedir sorusu uygulamada sıkça yöneltilen sorulardan biridir. Kelime anlamı olarak derdest ; Türk Dil Kurumu’nda derdest kelimesi yakalama, tutma olarak , sıfat olarak ise görülmekte olan şeklinde tanımlanmıştır. Derdest kelimesi hukuk terminolojisinde de oldukça önemli olup özellikle usul kanunlarında sıkça tekrarlanmıştır. Hukuk terminolojisinde derdestlik , açılmış ve görülmeye devam edilen, henüz sonuçlanmamış davalar için kullanılmaktadır. Bu yazımızda da derdest nedir , derdestlik nedir , derdest etmek, derdestlik itirazı hakkında ayrıntılı bilgi aşağıda paylaşılmıştır.

DERDESTLİK NEDİR ?

Derdestlik, hukuki bir terim olup “devam eden, henüz sonuçlanmamış davalar için kullanılan bir kavramdır”. Yani derdest, bir davanın henüz sonuçlanmamış olduğunu ifade eder. Derdestlik, özellikle usul hukuku açısından önemli bir kavramdır. 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda da yer almaktadır.

Derdestlik itirazı ise bir dava açılmadan önce, tarafları, konusu ve talep kısmı aynı olan bir diğer davanın zaten görülmekte olması durumudur. Yani, açılmak istenen yeni dava için, aynı taraflar arasında, aynı konu ve talep üzerinde zaten devam eden bir derdest dava vardır. Bu durum derdestlik itirazı sebebi olarak ortaya çıkar. Derdestlik itirazı, kanun koyucu tarafından dava şartı olarak düzenlenmiştir.

Eğer derdestlik itirazıyla ilgili dava şartı sağlanamazsa, yani tarafları, konusu ve talep sonucu aynı olan bir başka dava mevcutsa, açılan yeni dava dava şartı sebebiyle reddedilecektir.

Derdestlik ve derdest kavramları, mevzuatımızdaki hükümlerde de sıkça kullanılmaktadır. Örneğin, bir önceki Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda “derdest” kelimesi daha sık kullanılmış ve özellikle “derdest rüyet” terimi ortaya çıkmıştır. Rüyet kelimesi Arapça kökenli bir kelime olup “bakma, görme” anlamına gelir. Dolayısıyla “derdest rüyet”, bir davanın başka bir mahkemede derdest olduğu iddiasını ifade etmektedir. Örneğin, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 187. maddesinde bu terim kullanılmıştır.

Sonuç olarak, derdestlik ve derdest kavramları, bir davanın devam ettiğini ve henüz sonuçlanmadığını ifade eden terimlerdir. Derdestlik itirazı ise tarafları, konusu ve talep kısmı aynı olan bir derdest davaya dayanarak açılan yeni bir davanın reddedilmesi sebeplerinden biridir.

6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 114. maddesinde dava şartları sayılmıştır. Derdestlik ile ilgili kısım şu şekildedir ;

Dava şartları
MADDE 114- (1) Dava şartları şunlardır:

(…)

ı) Aynı davanın, daha önceden açılmış ve hâlen görülmekte olmaması

Görüldüğü üzere aynı davanın, önceden açılmış ve halen devam eden, hakkında henüz hüküm verilmiş bir dava olmaması gerekmektedir. Aksi halde açılan yeni dava dava şartı sebebiyle usulden reddedilecektir.

DERDEST ETMEK NEDİR ?

Derdest kelimesi, Türk Dil Kurumu’nun sözlüğünde farklı anlamlara sahip olan bir kelimedir. Hukuk terminolojisinde “derdest” ifadesi, bir davanın henüz sonuçlanmadığı, halen görülmekte olduğu anlamına gelir. Yani, dava hakkında henüz hüküm verilmemiş veya karar çıkmamış durumda olduğunu ifade eder. Bir dava derdest olduğunda, mahkeme süreci devam etmektedir ve davanın sonuçlanması beklenmektedir.

Ayrıca, derdestlik itirazı da hukuk alanında kullanılan bir terimdir. Bu ifade, açılan davaya taraf olan kişi ya da kurumun, aynı konuda ve aynı taleple bir başka davanın daha mevcut olduğunu belirtmesidir. Yani, derdestlik itirazı, aynı konuyu içeren ve aynı sonuca yönelik bir başka davanın varlığını gösterir.

Diğer yandan, Türk Dil Kurumu’nun sözlüğünde “derdest” kelimesi, farklı anlamlara sahiptir. Sözlük anlamıyla, “derdest” kelimesi yakalama, tutma, ele geçirme gibi anlamlara gelir. “Derdest etmek” ise Türk Dil Kurumu’na göre “yakalamak” olarak tanımlanır. Bu kullanım, genel Türkçe dilinde günlük yaşamda kullanılan bir ifadedir ve hukuki anlamıyla ilgisi bulunmamaktadır.

Sonuç olarak, “derdest” kelimesi hukuk terminolojisinde bir davanın halen görüldüğünü ve henüz sonuçlanmadığını ifade ederken, Türk Dil Kurumu’nun sözlüğünde ise yakalama, tutma veya ele geçirme anlamına gelmektedir. Bu nedenle, hukuki bağlamda “derdest” terimi, hukuk diline özgü anlamıyla kullanıldığında davanın devam ettiğini ve henüz sonuçlanmadığını ifade eder.

DERDEST DOSYA NEDİR ?

“Derdest dosya” terimi Türk hukuk sisteminde kullanılan bir ifadedir. Ayrıca derdest dosya, bir mahkeme veya yargı makamı tarafından incelenen, hüküm verilmemiş olan bir dosyayı ifade eder. Yani, derdest dosya ifadesi, söz konusu dosyanın hala işleme tabi tutulduğunu ve sonuçlanmadığını belirtir.

Derdest dosyalar, çeşitli hukuki süreçlerde ortaya çıkabilir. Örneğin, bir suçlama veya dava duruşması sırasında, savcı veya mahkeme dosyayı incelerken dosya derdest durumunda olabilir. Bu durumda, henüz karar verilmemiş ve sonuçlanmamış olan bir dosya söz konusudur.

Derdest dosya ifadesi aynı zamanda idari süreçlerde de kullanılabilir. Örneğin, bir idari işlem veya başvuru süreci devam ederken, ilgili dosya derdest durumunda olabilir. Bu durumda, dosyanın incelenmekte olduğu ve sonuçlanmadığı anlaşılır.

Derdest dosya terimi, bir davanın veya başvurunun sürekli olarak takip edilmesi gerektiği durumları da ifade eder. Dosyanın derdest olduğu sürece, ilgili taraf dosyanın sonucunu beklemek zorunda kalır.

Özetlemek gerekirse, derdest dosya terimi, bir dosyanın hala görülmekte olduğunu, dosya hakkında henüz hüküm verilmediğini ve sürecin devam ettiğini ifade eder. Dosyanın sonucu belirlenene kadar, dosya derdest durumunda kalmaya devam eder.

DERDESTLİK İTİRAZI

Yukarıdaki açıklamalarda derdestlik itirazı ile ilgili bilgiler paylaşılmıştır. Bu derdestlik itirazı bir dava şartıdır. İtirazın yapılması ile dava dava şartı yokluğundan ve usulden reddedilecektir. Belirtmemiz gerekir ki derdestlik itirazı taraflardan biri tarafından ileri sürülmemişse de hakim tarafından davanın her aşamasında re’sen dikkate alınabilmektedir. Bu husus Yargıtay 15. Hukuk Dairesi’nin bir kararında aşağıdaki şekilde belirtilmiştir.

“Derdestlik, 6100 sayılı HMK’nın 114/1-ı maddesinde dava şartı olarak “aynı davanın, daha önceden açılmış ve halen görülmekte olmaması” şeklinde düzenlenmiş olup, tarafları, dava sebebi (vakıaları) ve dava konusu (talep sonucu) aynı olan bir davanın ikinci kez açılamayacağını ifade eder. Aynı dava ikinci kez açılırsa, ikinci davada bu husus ileri sürülmese bile re’sen gözetilerek ikinci dava dava şartı yokluğundan reddedilir. Derdestliğin olması için aynı davanın iki kez açılması gerekir.”

DERDEST EDİLMEK NEDİR ?

“Derdest edilmek” ifadesi, “derdest” kelimesinin diğer bir kullanım şeklidir ve “yakalamak” veya “yakalanmak” anlamına gelir. Türk Dil Kurumu’na göre, “derdest” kelimesinin bir anlamı da “yakalama”dır. Bu nedenle, “derdest edilmek” ifadesi, birini veya bir şeyi yakalamak veya yakalanmak anlamına gelir.

Bu ifade genellikle bir kişinin ya da bir nesnenin hareketlerinin kontrol altına alınması veya hukuki bir işlemle tutuklanması anlamında kullanılır. Örneğin, bir suç şüphelisi polis tarafından derdest edildiğinde, o kişi polis tarafından yakalanmış ve gözaltına alınmış demektir. Benzer şekilde, bir şüpheli suçun ardından yakalanarak derdest edilebilir.

Ancak “derdest edilmek” ifadesi sadece hukuki bağlamlarda kullanılan bir deyim değildir. Bir şeyin düzenlenmesi veya kontrol altına alınması anlamında da kullanılabilir. Örneğin, bir projenin yönetimi için gerekli adımların atılması ve sürecin düzenli bir şekilde ilerlemesi amacıyla ilgili kaynaklar ve işler derdest edilebilir. Bu durumda, “derdest edilmek” ifadesi, bir şeyin organize edilmesi veya düzenlenmesi anlamına gelir.

Genel olarak, “derdest edilmek” ifadesi,

• bir şeyin yakalanması,
• kontrol altına alınması,
• düzenlenmesi veya
• yönetilmesi anlamına gelir.
• Ancak kullanımı genellikle bir kişinin veya bir şeyin yakalanması veya hukuki süreçle ilgili durumları ifade etmek için kullanılmaktadır.

DERDEST DAVALAR

Derdest dava, mahkemede görülmekte olan ve henüz karara bağlanmamış davalar için kullanılan bir terimdir. Bu tür davalar, mahkemenin incelemesi ve karar vermesi gereken aşamaları tamamlamamış durumdadır.

Derdest Davaların Özellikleri

• Devam Etmekte Olan Süreç: Derdest davalar, mahkeme sürecinin herhangi bir aşamasında olabilir. İddianame hazırlanmış, duruşmalar başlamış veya delil toplama süreci devam ediyor olabilir.
• Karar Verilmemiş Olması: Bu davalarda henüz nihai bir karar verilmemiştir. Mahkeme, davanın tüm yönlerini değerlendirerek sonuca varmaya çalışır.
• İtiraz ve Temyiz: Derdest davalarda alınan ara kararlar, taraflarca itiraz edilebilir ve temyiz yoluna başvurulabilir.

Derdest Davaların Hukuki Sonuçları

Yargılama Sürecinde Derdestlik

Bir davanın derdest olması, yargılama sürecinin devam ettiğini gösterir. Bu süreçte taraflar, delillerini sunar, tanıklarını dinletir ve savunmalarını yapar. Mahkeme, bu sürecin sonunda bir karar verir.

Derdest Davanın Etkileri

• Taraflar Üzerindeki Etkisi: Derdest davalar, taraflar üzerinde psikolojik ve mali baskı yaratabilir. Davanın sonucu belirsiz olduğu için taraflar, bu belirsizlikle yaşamak zorunda kalır.
• Hukuki Güvenceler: Derdest davalar, tarafların haklarını korumak için hukuki güvenceler sağlar. Mahkemeler, tarafların adil bir şekilde yargılanmasını temin etmek için gerekli tedbirleri alır.

Derdestlik Durumunun Tespiti

Mahkeme Kararları

Mahkemeler, davaların derdest olup olmadığını tespit ederken belirli kriterlere bakar. Bu kriterler arasında davanın açılıp açılmadığı, iddianamenin sunulup sunulmadığı ve duruşmaların yapılıp yapılmadığı gibi unsurlar bulunur.

Hukuki İncelemeler

Hukukçular ve avukatlar, derdest davaları incelerken yargılama sürecinin hangi aşamasında olduğunu ve tarafların haklarını korumak için neler yapmaları gerektiğini değerlendirir.

DERDESTLİK VE USUL HUKUKU

Usul Hukukunda Derdestlik

Usul hukuku, yargılamanın nasıl yapılacağını ve mahkeme prosedürlerini düzenler. Derdestlik, usul hukuku kapsamında önemli bir kavramdır çünkü bir davanın derdest olup olmadığı, yargı sürecinin nasıl ilerleyeceğini belirler.

Davaların Birleştirilmesi ve Ayrılması

Derdest davalar, bazen benzer nitelikteki diğer davalarla birleştirilebilir veya ayrılabilir. Mahkeme, davaların birleştirilmesi veya ayrılması kararı verirken, davaların hızlı ve etkin bir şekilde görülmesini hedefler.

Derdestlik İtirazı

Bir taraf, derdestlik itirazında bulunarak, aynı konuya ilişkin daha önce açılmış ve halen devam eden bir dava bulunduğunu iddia edebilir. Bu durumda, mahkeme derdestlik itirazını değerlendirir ve gerekirse davayı birleştirir veya düşürür.

Derdest Davaların Sonuçlanması

Karar Verme Süreci

Derdest davaların sonuçlanması, mahkemenin tüm delilleri inceleyip tarafları dinledikten sonra nihai kararını vermesiyle gerçekleşir. Karar, taraflara tebliğ edilir ve bu aşamada derdestlik sona erer.

Nihai Kararın Önemi

Mahkemenin verdiği nihai karar, davanın sonucunu belirler ve taraflar açısından bağlayıcıdır. Taraflar, mahkeme kararına itiraz edebilir veya temyiz yoluna başvurabilir.

Temel Hukuki Sonuçlar

• Kesin Hüküm: Mahkemenin nihai kararı, davanın kesin hükme bağlanması anlamına gelir. Kesin hüküm, taraflar için bağlayıcıdır ve aynı konuda tekrar dava açılamaz.
• İcra Takibi: Nihai karar, icra takibi aşamasında da önemli bir rol oynar. Taraflardan biri, kararın gereğini yerine getirmediğinde, icra yoluna başvurabilir.

Derdest Davaların Takibi

Davaların İzlenmesi

Taraflar ve avukatlar, derdest davaların seyrini yakından takip etmelidir. Bu süreçte, mahkeme dosyalarını inceleyebilir, duruşmalara katılabilir ve gerekli belgeleri sunabilirler.

Elektronik Uygulamalar

Modern hukuk sistemlerinde, davaların takibi için elektronik uygulamalar kullanılmaktadır. Türkiye’de UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi) üzerinden davaların durumu takip edilebilir ve gerekli belgeler elektronik ortamda sunulabilir.

Derdest Davalarda Süreç Yönetimi

Zaman Yönetimi

Derdest davalarda zaman yönetimi oldukça önemlidir. Taraflar ve avukatlar, mahkeme tarafından belirlenen süreler içinde gerekli işlemleri yapmalı ve belgeleri sunmalıdır.

Stratejik Planlama

Avukatlar, derdest davalarda stratejik planlama yaparak müvekkillerinin haklarını en iyi şekilde savunmayı amaçlar. Bu, delil toplama, tanık dinletme ve etkili savunma yapma gibi adımları içerir.

Derdestlik ve Adil Yargılama

Adil Yargılama İlkesi

Derdest davalarda adil yargılama ilkesi esastır. Mahkemeler, tarafların eşit şartlarda yargılanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır ve adil bir karar vermeye çalışır.

Tarafların Hakları

Derdest davalarda tarafların hakları korunur. Taraflar, delillerini sunma, tanıklarını dinletme ve savunmalarını yapma hakkına sahiptir. Mahkeme, bu hakları gözeterek yargılamayı yürütür.

Sonuç

Derdest kelimesi, hukuk terminolojisinde önemli bir yer tutar ve bir davanın halen devam etmekte olduğunu ifade eder. Derdest davalar, yargılama sürecinin herhangi bir aşamasında olabilir ve henüz karara bağlanmamıştır. Bu davalar, usul hukuku çerçevesinde değerlendirilir ve mahkemeler, tarafların haklarını korumak için gerekli tedbirleri alır. Derdest davaların takibi, zaman yönetimi ve stratejik planlama, sürecin etkin ve adil bir şekilde yürütülmesi için önemlidir. Mahkemeler, adil yargılama ilkesine uygun olarak, tarafların eşit şartlarda yargılanmasını sağlamaya çalışır.

SIK SORULAN SORULAR