BOŞANMA DAVASINDA TAZMİNAT

Boşanma davalarında temel sonuç evlilik birliğinin sona ermesi olmakla birlikte bu temel sonuca bağlı birçok yan sonuç da ortaya çıkmaktadır. Bu sonuçlar müşterek çocukların velayeti, nafaka ve tazminattır. Yine boşanma davasına karara bağlanmamakla birlikte sonrasında açılacak mal paylaşımı davası da boşanma davasının sonuçlarından sayılabilecektir. Nafaka ve tazminat , boşanma davasının mali sonuçlarını oluşturmaktadır. Boşanma davalarında nafaka konusu önceki yazılarımızda ayrıntılı olarak işlendiğinde bu yazımızda boşanma davasında tazminat hususu üzerinde durulacaktır. Boşanmada maddi tazminat şartları, boşanmada manevi tazminat, boşanmada tazminata itiraz temel başlıklarımızdır.

Boşanmanın mali sonuçlarından olan boşanma davasında tazminat hakkında karar verilebilmesi için ilgilinin talepte bulunması gerekir. Böyle bir talep olmadığı müddetçe hakim re’sen tazminat veya nafaka hakkında karar veremez. Boşanma davasında tazminat, maddi tazminat ve manevi tazminat olmak üzere iki alt başlık altında incelenecektir.

BOŞANMADA MADDİ TAZMİNAT

Türk Medeni Kanunu’nun boşanma davasında tazminatı hususunu düzenleyen 174. maddesinin 1. fıkrası ;

Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir.

şeklinde olup boşanmada maddi tazminat hususunu düzenlemektedir. Kanun koyucu boşanmanın gerçekleşmesi sebebiyle ; mevcut veya beklenen menfaatleri zedelenen kimsenin kusur şartını da sağlamak kaydıyla maddi tazminat talep edebileceğini düzenlemiştir. Yukarıda da belirttiğimiz üzere boşanmada maddi tazminat ve manevi tazminata ancak talep halinde karar verilebilmektedir.

Kanunun bu hükmüne göre ; boşanmada maddi tazminat talep edilebilmesi için birtakım şartların somut olayda bulunması gerekmektedir.

BOŞANMADA MADDİ TAZMİNAT ŞARTLARI

Yukarıda boşanmada maddi tazminat hakkında hüküm kurulabilmesi i.in birtakım şartların sağlanması gerektiğine değinmiştik. Zira yer verilen kanun maddesinin ilgili kısmı bu şartları içinde barındırmaktadır. Ancak daha kolay değerlendirebilmek için boşanmada maddi tazminat şartları aşağıda maddeler halinde sayılmaktadır.

• Tazminat isteyen açısından kusur şartı ; Kişinin maddi tazminata hak kazanabilmesi için ; boşanmada hiç kusurunun bulunmaması veya daha az kusurlu olması gerekir. Burada kişinin boşanmada hiç kusurunun bulunmaması yani kusursuzluk hali mutlak bir kusursuzluk değildir. Zira boşanma davasında taraflardan birinin mutlak kusursuz olması çok zor rastlanılacak bir durumdur. Dolayısıyla burada dikkat edilecek husus tazminat talep eden eşin genel kusurluluk hali değil ; boşanma sebebinde kusurunun bulunup bulunmadığıdır. Maddi tazminata karar verilebilmesi için ; eşin kusuru ile boşanma sebebinin ortaya çıkması arasında bir illiyet bağının bulunmaması gerekir. Tazminat talep eden tarafın daha az kusurlu olması hali ise daha farklıdır. Burada tazminat talep edenin boşanmaya sebebiyet veren olaylarda kusuru vardır. Ancak bu kusur diğer eşin kusuruna oranla daha az olmalıdır.

• Tazminat istenen açısından kusur şartı ; Kişinin maddi tazminat ödemeye mahkum edilmesi için boşanmaya sebep olan olay veya olaylarda kusurlu olması gerekir. Boşanmada kusuru bulunmayan eş tazminat ödemeye mahkum edilmeyecektir.

• Zarar şartı ; Türk Medeni Kanunu’nun 174. maddesinin ilk fıkrasında bulunan düzenlemenin amacı boşanma sebebiyle doğan veya doğacak zararları tazmin edilmesidir. Dolayısıyla boşanmada maddi tazminat şartları başlığı altında sayacağımız son şart zarar şartıdır. Maddi tazminata karar verilebilmesi için boşanma sebebiyle bir menfaatin zedelenmiş olması veya beklenen bir menfaatten mahrum kalınması söz konusu olmalıdır. Mevcut menfaatin zedelenmesine örnek olarak Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin de kabul ettiği ; evlenme sırasında yapılan masraflar, evlenme dolayısıyla verilen hediyeler, kadının kaybettiği nafaka sayılabilecektir. Beklenen menfaat zedelenmesi ise , boşanma anında daha gerçekleşemeyen fakat boşanma gerçekleşmeseydi ileride gerçekleşmesi beklenen menfaatlerin zedelenmesidir. Örneğin boşanma yüzünden kaybedilen miras hakkı bu tür menfaatlere örnek olarak sayılabilmektedir.

BOŞANMADA MADDİ TAZMİNAT MİKTARI

Yukarıda yer verilen Türk Medeni Kanunu’nun 174. maddesi maddi tazminatın miktarına ilişkin “uygun bir maddi tazminat” diyerek tazminat miktarının hakim tarafından takdir edileceğine işaret etmiştir. Burada hakim takdir hakkını kullanacak ve zedelenen menfaat sonucunda ortaya çıkan zarara ilişkin bir miktar belirleyecektir. Belirlenen tazminat miktarının zararın tam karşılığı olması gibi bir zorunluluk yoktur. Hakim tarafların kusur durumlarını ve mali ve sosyal durumlarını göz önünde bulundurarak uygun bir miktar tayin edecektir.

Belirtmemiz gerekir ki kişi maddi tazminatı, boşanma davası sonuçlandıktan sonra da talep edilebilmektedir. Bu sebeple kanun koyucu ilgili maddede eş yerine taraf sıfatını kullanmayı uygun görmüştür.

BOŞANMADA MANEVİ TAZMİNAT

Yukarıda boşanma davasında tazminat başlığı altında maddi tazminat konusu incelenmiştir. Tazminatın bir diğer türü ise manevi tazminattır. Boşanmada manevi tazminat , Türk Medeni Kanunu’nun 174. maddesinin 2. fıkrasında düzenlenmiştir.

Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.

Burada maddi tazminatta olduğu gibi zedelenen bin menfaat değil kişinin kişilik hakkı korunmuştur. Boşanmada manevi tazminat talep edilebilmesi için birtakım şartların somut olay bağlamında sağlanmış olması gerekir. Aşağıda boşanmada manevi tazminat tazminat şartları maddeler halinde sayılacaktır.

BOŞANMADA MANEVİ TAZMİNAT ŞARTLARI

• Tazminat talep edilen tarafın kusurlu olması ; Boşanmada manevi tazminat talep edilebilmesi için tazminat istenen tarafın kusurlu olması gerekir .Bu kusurun herhangi bir derecede olması yeterlidir ; kusurun ağır olması gerekmez. Eski kanun düzenlemesinde tazminat talep eden tarafın hiç kusurunun bulunmaması şartı da vardı. Ancak bu şart yapılan yeni kanuni düzenleme ile kaldırılmıştır. Zira tazminat talep eden tarafın kusurunun bulunması tazminat talep etmesine engel değildir. Burada kusurunun ağırlığına ve derecesine göre tazminatın miktarında indirim yapılabileceği gibi tazminat almamasına da karar verilebilir.

• Tazminat talep eden tarafın kişilik haklarının zedelenmesi ; boşanmada manevi tazminat istenebilmesi için diğer şart ise kişilik hakkı zedelenmesidir. Kişilik haklarındaki bu zedelenmenin ağır olması şart değildir. Ancak tazminatı gerektirecek nitelikte olması gerekir.

• Manevi tazminatın para ile ödenmesi ; Hakim, Türk Medeni Kanunu’nun 174. maddesi uyarınca hükmedeceği manevi tazminatın paradan başka bir şeyle ödenmesine karar veremez. Manevi tazminatın miktarı hakim tarafından takdir edilir. Hakimin belirlediği bu tazminat tek seferde defaten ödenmesi gerekmektedir.

BOŞANMADA TAZMİNATA İTİRAZ

Yukarıda boşanma davasında tazminat başlığı altında ; boşanmada maddi tazminat ve boşanmada manevi tazminat alt başlıkları ayrıntılı şekilde açıklanmıştır. Özellikle bu tazminat kalemlerinin talep edilebilmesi için gereken şartlar sayılmıştır. Bu şartların sağlanmaması halinde kendisinden tazminat talep edilen taraf, boşanmada tazminata itiraz edebilecektir. Özellikle kusur şartı her iki tazminat kalemi için son derece önemlidir. Boşanma sebebinin meydana gelmesinde tazminat talep eden tarafın daha ağır kusurlu olduğu iddiası mevcutsa ; bu hususta boşanmada tazminata itiraz edilecektir. Yine zararın ortaya çıkmadığı iddiası da bir itiraz sebebidir.

Yukarıda da belirttiğimiz üzere bu tazminat kalemleri, boşanma davasında tazminat şeklinde talep edilebileceği gibi ; boşanma davasından sonra ayrı bir dava ile de talep edilebilmektedir. Bu sebeple yukarıda sayılan boşanmada tazminata itiraz sebepleri sonrasında açılacak tazminat davası için de geçerlidir. Zira bu dava da boşanma sebebiyle tazminat hakkındadır.

Gereke boşanma davasında tazminat talep edecek taraf gerekse de boşanmada tazminata itiraz edece taraf mutlaka boşanma konusunda uzman bir avukattan hukuki yardım almalıdır. Zira oldukça teknik olan bu davada yapılacak ufak hatalar telafisi imkansız zararlara sebebiyet verebilecektir.

SIK SORULAN SORULAR