İçindekiler
Şikayet hakkı Türk Ceza Kanunu’nun 73. maddesinde “Soruşturulması Ve Kovuşturulması Şikayete Bağlı Suçlar” başlığı altında düzenlenmiştir. Bir suçun soruşturulması ve kovuşturulması suçtan zarar gören mağdurun şikayetine bağlı olabilmektedir. Türk ceza hukukunda temel prensip suçların re’sen soruşturulması ve kovuşturulması ise de yukarıda bahsettiğimiz şekilde şikayet şartı aranan istisna suçlar da bulunmaktadır. Şikayet hakkı da bu suçlarda gündeme gelir ve önem arz eder. Yazımızın konusunu oluşturan mağdurun şikayetten vazgeçmesi hususu ayrıntılı incelenmeden evvel şikayet hakkı ile ilgili bilinmesi gereken diğer hususlar kısaca aşağıda açıklanacaktır. (Şikayetten vazgeçmeden vazgeçme mümkün mü?)
İlgili yazılarımız ;
ŞİKAYET HAKKI NEDİR ?
Yukarıda da belirttiğimiz üzere bir suçun soruşturulması veya kovuşturulmasının şikayete bağlı olması istisnai bir durumdur. Kanunda aksi yazılı olmadıkça suçların soruşturulması ve kovuşturulması Cumhuriyet Savcılığı tarafından re’sen yapılmaktadır. Ancak bazı suçlarda kanun koyucu soruşturma ve kovuşturma için suçtan zarar gören mağdurun şikayetini aramaktadır.
Şikayet hakkına ilişkin genel prensipler Türk Ceza Kanunu’nun Soruşturulması Ve Kovuşturulması Şikayete Bağlı Suçlar başlıklı 73. maddesinde düzenlenmiştir. Yine şikayetten vazgeçmeye ilişkin hususlar aynı kanun maddesinin 4 fıkrasında hüküm altına alınmıştır.
Şikayeti tanımlamak gerekirse şikayet suçtan zarar gören mağdurun suçu yetkili makamlara bildirmesidir.
Kişi şikayet hakkını kullanmakla soruşturma veya kovuşturma evresinde müşteki sıfatını kazanacaktır. Eğer müşteki yargılama sürecinde davaya katılmak istediğini beyan ederse müdahil yani katılan sıfatını alacaktır.
ŞİKAYET HAKKI NASIL KULLANILIR ?
Bir suçtan zarar gören kimse bu suçu yetkili makamlara bildirmek ile şikayet hakkını kullanacaktır. Burada yetkili makamlar ise Cumhuriyet Savcıları ve kolluk birimleridir. Ayrıca valilik ve kaymakamlığa yapılan şikayetlerde ilgili savcılığa gönderilmektedir. Yurtdışında işlenip Türkiye’de takibi gereken suçlar hakkında Türkiye’nin elçilik ve konsolosluklarına da şikayette bulunulabilecektir.
Mağdur şikayetini bir şikayet dilekçesi ile yapabileceği gibi sözlü bir şekilde de ilgili makamlara yapabilecektir. Mağdurun sözlü şikayeti yetkililerce yazılı tutanak altına alınacaktır. Mağdur şikayet hakkını şikayet dilekçesi ile kullanıyorsa bu dilekçe müştekinin kimliğini adresini ve iletişim bilgilerini içermelidir. Bunun yanında müşteki olayı açık bir şekilde anlatmalıdır.
Şikayet dilekçesi son derece önemlidir. Dilekçede olay açık bir şekilde anlatılmazsa savcı soruşturma işlemlerine başlamayacaktır. Zira bilindiği üzere ihbar ve şikayetin soyut ve genel nitelikte olması durumunda soruşturma yapılmasına yer olmadığına dair karar verilmektedir.
Müştekinin şikayet dilekçesi bir suçun varlığı hakkında savcıda şüphe oluşturursa derhal soruşturma işlemlerine başlanır. Soruşturma evresinde ise önceki yazılarımızda ayrıntılı olarak belirttiğimiz üzere deliller toplanır ilgili olay araştırılır ve nihayetinde suçun işlendiği yönünde yeterli şüphe ulaşılırsa bir iddianame düzenlenerek fail hakkında kamu davası açılır.
ŞİKAYET SÜRESİ NE KADARDIR ?
Türk Ceza Kanunu’nun 73. maddesinin 1. fıkrası şikayet süresinin 6 ay olduğunu belirtmiştir. Bu 6 aylık süre müştekinin hem faili hem de fiili öğrenmesi ile başlar. Örnek vermemiz gerekirse mağdura 4. 10. 2022 Tarihinde kimliğini bilmediği bir kimse tarafından hakaret etmiş olunursa ve mağdur failin kimliğini 15.11.2022 tarihinde öğrenmişse 6 aylık hak düşürücü süre fiilden sonra ya denk gelen failin kimliğinin öğrenildiği (15.11.2022) tarihten itibaren başlar.
Şikayet süresi ile ilgili bilmemiz gereken bir diğer husus ise şikayet suresinin suçun zamanaşımı suresini hiçbir şekilde geçmemesi gerektiğidir. Bu sebeple şikayet hakkı herhalde Türk Ceza Kanunu’nun 66. maddesinde düzenlenen dava zamanaşımı süresi içerisinde kullanılmalıdır. Dava zamanaşımı suresi ise 8 yıldır.
Ayrıca belirtmemiz gerekir ki birden fazla müştekinin olduğu hallerde müştekilerden biri şikayet süresini kaçırsa bile şikayet süresini kaçırmayan müştekilerin şikayet hakkı düşmez.
ŞİKAYETTEN VAZGEÇME
Yukarıda belirttiğimiz üzere soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlarda müşteki tarafından şikayet hakkı kullanılmazsa soruşturma işlemleri başlatılamaz. Ancak müşteki şikayet hakkını kullanır ise soruşturma ve kovuşturma işlemleri başlayacaktır. Bu noktada belirtmemiz gerekir ki müşteki şikayet hakkını kullanıp iş bu işlemleri başlattığı gibi şikayetten vazgeçme hakkını kullanarak başlayan işlemlerin akıbeti ne de etki edebilecektir. Türk Ceza Kanunu’nun 73. maddesinin 4. fıkrasına göre kanunda aksi yazılı olmadıkça suçtan zarar gören kişinin şikayetinden vazgeçmesi davayı düşürür. Yani şikayetten vazgeçme davanın düşmesine yol açan bir işlemdir. Ayrıca bu şikayetten vazgeçme iştirak halindeki suçlar da sanıklardan biri hakkında yapılmışsa da davanın düşmesi diğer sanıklara da sirayet eder.
Şikayetten vazgeçme ceza davası sonucunda verilen karar kesinleşinceye kadar mümkündür. Hüküm kesinleştikten sonra verilen şikayetten vazgeçme dilekçesinin hiçbir hukuki sonucu bulunmamaktadır.
Müşteki şikayetten vazgeçme hakkını kullanırken şahsi haklarından da vazgeçtiğini açıklamamış ise suçtan kaynaklı maddi ve manevi tazminat açma hakkı devam eder.
ŞİKAYETTEN VAZGEÇMEDEN VAZGEÇME
Şikayetten vazgeçme dilekçesi verildikten sonra aynı fiil ile ilgili tekrardan şikayette bulunma veya kamu davasına katılma mümkün değildir. Dolayısıyla şikayetten vazgeçme beyanının geri alınması da mümkün değildir. Uygulamada sıkça tarafımıza şikayetten vazgeçmeden vazgeçme mümkün müdür şeklinde sorular yönetilmektedir. Açıkladığımız üzere şikayetten vazgeçmeden vazgeçme mümkün değildir.
ÇOCUKLARDA ŞİKAYET HAKKI VE ŞİKAYETTEN VAZGEÇME
15 yaşından küçük çocuklarda şikayet hakkı yalnızca çocuğun Kanuni temsilcisi tarafından kullanılabilecektir. Zira 15 yaşından küçük çocukların ayırt etme gücüne sahip olmadığı kabul edilmektedir. 15 yaşından büyük çocuklar ise şikayet hakkının bizzat kullanır. Aynı şekilde şikayetten vazgeçme de 15 yaşından küçük çocuklar için yalnızca kanuni temsilcileri tarafından kullanılabilen bir haktır. 15 yaşından büyük çocuklar ise şikayetten vazgeçme hakkını bizzat kullanabilecektir.
ŞİKAYETTEN VAZGEÇME HAKKI NASIL KULLANILIR ?
şikayetten vazgeçmenin nasıl kullanılacağına ilişkin kanunda herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak önemli olan şikayetten vazgeçme beyanının herhangi bir şüpheye yer vermeyecek şekilde ispatlanmasıdır. Müşteki bir dilekçe ile şikayetten vazgeçme hakkını kullanabileceği gibi soruşturma aşamasında savcılık huzurunda veya kovuşturma aşamasında mahkeme huzurunda bu hakkını kullanabilecektir.
SANIĞIN ŞİKATTEN VAZGEÇMEYİ KABUL ETMEMESİ
Belirtmemiz gerekir ki şikayetten vazgeçme sanık tarafından kabul edilmek zorunda değildir. Sanık pekala ceza davasının düşmesi yerine yargılamaya devam edilerek dava sonunda hakkında beraat kararı verilmesini isteyebilecektir. Bu halde müşteki şikayetinden vazgeçmiş olsa bile davanın düşmesine karar verilemez. Yargılamaya devam edilir ancak yargılama neticesinde Beraat kararı değildi sanık hakkında mahkumiyet kararı verilmesi gerektiği anlaşılırsa mahkumiyet kararı verilmeyecektir. Bu durumda sanık hakkında şikayetten vazgeçme nedeniyle düşme kararı verilecektir.
SSS :
Şikayetçi şikayetinden vazgeçerse ve bu vazgeçme sanık tarafından da kabul edilirse ceza davası düşer.
Müştekinin şikayetinden vazgeçmesi halinde davanın düşmesi kararı verilir.
