İçindekiler
Biber gazı, özellikle kişisel güvenlik amacıyla kullanılan ancak aynı zamanda kötüye kullanılma riski taşıyan bir savunma aracıdır. Bu nedenle hem Türkiye’de hem de Avrupa ülkelerinde taşınması, bulundurulması ve kullanılması belirli kurallara bağlanmıştır. Hukuki açıdan bakıldığında biber gazı taşımak bazı ülkelerde serbest, bazılarında ise ciddi yaptırımlara tabidir.
Türkiye’de Biber Gazı Taşımak Suç mu?
Türkiye’de biber gazı taşımak genel olarak suç sayılmaz. Kişisel güvenliği sağlamak amacıyla biber gazı bulundurmak serbesttir ve bunun için özel bir ruhsat alınması gerekmez. Ancak bu özgürlük sınırsız değildir. Türk Ceza Kanunu’nun çeşitli hükümleri uyarınca, biber gazı kullanım amacı ve kullanım şekli dikkate alınarak suç kapsamına girebilir.
Biber gazı, yalnızca meşru müdafaa yani “kendini koruma” amacıyla kullanılabilir. Bu kapsamın dışında, örneğin bir tartışma sırasında ya da saldırı amacıyla bir kişiye biber gazı sıkılması durumunda eylem, kasten yaralama suçu (TCK m. 86) olarak değerlendirilir. Meşru müdafaa sınırını aşan her kullanım, fail açısından cezai sorumluluk doğurur.
Türkiye’de Biber Gazı Satışı ve Ruhsat Durumu
Biber gazı Türkiye’de serbestçe satılabilir. Özellikle Emniyet Genel Müdürlüğü onaylı ürünlerin satışı yasal olarak mümkündür. 18 yaşını doldurmuş herkes bu ürünleri alabilir. Ancak satıcı firmaların ürünlerinde “kişisel savunma spreyi” ibaresinin bulunması gerekir.
Buna karşın bazı yerlerde biber gazı bulundurmak yasaklanmıştır. Örneğin:
Havaalanları,
Mahkeme binaları,
Stadyumlar,
Toplu taşıma araçları,
Kamu kurum ve kuruluşları.
Bu alanlarda yapılan güvenlik kontrollerinde biber gazı tespit edilirse, kolluk kuvvetleri tarafından el konulabilir. Bu durum cezai bir işlem değildir, ancak idari bir tedbir olarak uygulanır.
Meşru Müdafaa ve Orantılılık İlkesi
Biber gazı kullanımı, meşru müdafaa (TCK m. 25) sınırları içinde kaldığı sürece suç oluşturmaz. Kişi, kendisine yönelen haksız bir saldırıyı durdurmak amacıyla biber gazı kullanabilir. Ancak savunmanın sınırlarını aşmak, artık “meşru müdafaa” değil, “saldırı” anlamına gelir.
Yargıtay’ın yerleşik kararlarına göre, biber gazı kullanımı saldırının ağırlığına göre orantılı olmalıdır. Örneğin bir kişinin fiziksel saldırısı karşısında kısa süreli savunma amaçlı biber gazı kullanımı hukuka uygun sayılırken, saldırı sona erdikten sonra sıkmaya devam etmek suç teşkil eder.
Biber Gazı Kullanımında Cezai Sorumluluk
Türk hukukunda biber gazı “ateşli silah” veya “tehlikeli madde” kategorisinde değerlendirilmez. Ancak kullanım biçimi suçun niteliğini değiştirebilir.
Saldırı amacıyla kullanılırsa: Kasten yaralama suçu (TCK 86), Korkutma veya tehdit amacıyla kullanılırsa: Tehdit suçu (TCK 106), Kamu düzenini bozacak şekilde kullanılırsa: Korku ve panik yaratma suçu (TCK 213) oluşabilir.
Bu nedenle, biber gazı yalnızca meşru savunma sınırları içinde kullanılmalıdır. Aksi halde adli para cezası veya hapis cezası gündeme gelebilir.
Avrupa Ülkelerinde Biber Gazı Taşımak Suç Mu?
Avrupa’da biber gazına ilişkin düzenlemeler ülkelere göre büyük farklılık gösterir. Bazı ülkelerde kişisel savunma amacıyla taşınması serbestken, bazı ülkelerde tamamen yasaktır.
Almanya’da Biber Gazı Taşımak
Almanya’da biber gazı yalnızca hayvanlara karşı savunma amacıyla taşınabilir. Üzerinde “Tierabwehrspray” (hayvan savunma spreyi) ibaresi bulunan ürünler serbestçe satılır. Ancak bir insana karşı kullanılması halinde kasten yaralama suçundan cezai işlem yapılır. Polis, biber gazını yalnızca hizmet kapsamında kullanabilir.
Fransa’da Biber Gazı Taşımak
Fransa’da biber gazı taşımak kısmen serbesttir ancak belirli şartlara bağlıdır.
100 ml’ye kadar olan spreyler kişisel savunma aracı sayılır. 18 yaş altındakilerin satın alması yasaktır. Kamu alanlarında, mitinglerde veya toplu etkinliklerde taşımak yasaktır. 100 ml üzeri biber gazları “silah” sınıfına girer ve ruhsat gerektirir.
Kurallara aykırı şekilde biber gazı taşıyan kişilere para cezası veya gözaltı uygulanabilir.
Hollanda ve Belçika’da Biber Gazı Taşımak
Hollanda ve Belçika, Avrupa’nın en katı düzenlemelerine sahip ülkelerdendir. Bu ülkelerde biber gazı taşımak, satmak veya bulundurmak tamamen yasaktır. Kişisel savunma amacıyla dahi biber gazı taşıyan kişi, yasadışı silah bulundurma suçundan yargılanır.
Bu suçun cezası genellikle yüksek para cezası veya birkaç aya kadar hapis cezasıdır. Hollanda’da yalnızca polis ve askeri birimler biber gazı taşıyabilir.
İngiltere’de Biber Gazı Taşımak
İngiltere, biber gazını ateşli silah kategorisinde değerlendirmektedir. Bu nedenle hem taşıması hem bulundurması hem de kullanılması kesin olarak yasaktır. Kişisel savunma amacıyla dahi biber gazı taşıyan bir kişi, Firearms Act 1968 kapsamında suç işlemiş sayılır ve ciddi hapis cezasıyla karşılaşabilir.
Avrupa’da Genel Eğilim: Kamu Güvenliği Öncelikli
Avrupa genelinde biber gazına ilişkin düzenlemelerde kamu güvenliği esas alınmaktadır. Özellikle toplumsal olaylarda, gösterilerde veya toplu alanlarda biber gazı bulundurmak kesin şekilde yasaktır. Bu durum, güvenlik güçlerinin tekelinde olan bir araç olarak kabul edilmesinden kaynaklanır.
Sonuç
Türkiye’de biber gazı taşımak kişisel savunma amacıyla serbesttir, ancak Avrupa’nın büyük bölümünde ciddi kısıtlamalara tabidir. Türkiye’de meşru müdafaa sınırları içinde kalmak şartıyla biber gazı kullanımı hukuka uygundur. Buna karşılık Almanya, Fransa, Hollanda, Belçika ve İngiltere gibi ülkelerde bu durum ya ruhsatlı kullanım şartına bağlanmış ya da tamamen yasaklanmıştır. Bu nedenle yurt dışında bulunacak kişilerin, ilgili ülkenin silah ve savunma araçları yasalarını mutlaka önceden araştırması gerekmektedir.
