İçindekiler
- 1. Çocuğun Üstün Yararı İlkesi
- 2. Çocuğun Yaşı ve Gelişim Durumu
- 3. Ebeveynlerin Yaşam Koşulları
- 4. Çocuğun Görüşü
- 5. Tarafların Mahkemedeki Davranışları
- 6. Pedagog, Sosyal Hizmet Uzmanı ve Psikolog Raporları
- 7. Mevcut Velayet Durumu ve İstikrar
- 8. Kardeşlerin Ayrılmaması İlkesi
- 9. Şiddet ve İlgisizlik İddiaları
- 10. Yargıtay İçtihatları ve Hukuki Mevzuat
Velayet davaları, çocuğun üstün yararını esas alan ve birçok faktörün değerlendirilmesiyle sonuçlanan hassas yargılamalardır. Hâkim, karar verirken yalnızca anne ya da babanın beyanlarını değil, çocuğun fiziksel, psikolojik ve sosyal gelişimini etkileyebilecek tüm unsurları dikkate alır.
1. Çocuğun Üstün Yararı İlkesi
Velayet davalarında temel ilke, “çocuğun üstün yararı”dır. Hâkim, kararını verirken çocuğun hangi ebeveyn yanında fiziksel ve ruhsal açıdan daha sağlıklı gelişeceğini, eğitimini sürdürebileceğini ve sosyal ihtiyaçlarının daha iyi karşılanabileceğini değerlendirir.
2. Çocuğun Yaşı ve Gelişim Durumu
Küçük yaştaki çocukların bakım ve gözetimi açısından annenin daha uygun olduğu kabul edilmekle birlikte, bu durum her olayda geçerli değildir. Özellikle 6 yaş altı çocuklarda anneye velayet verilmesi eğilimi olsa da, annenin çocuğun bakımına elverişli olmaması hâlinde babaya da verilebilir.
3. Ebeveynlerin Yaşam Koşulları
Hâkim, anne ve babanın ekonomik durumu, iş hayatı, yaşadığı konutun çocuk için uygun olup olmadığı gibi kriterleri inceler. Ancak burada önemli olan yalnızca maddi güç değil; çocuğa ayrılabilecek zaman, bakım yeterliliği ve istikrarlı bir ortam sunulup sunulamayacağıdır.
4. Çocuğun Görüşü
Türk Medeni Kanunu’na göre, ayırt etme gücüne sahip çocukların görüşü hâkim tarafından dinlenebilir. Genellikle 8 yaş ve üzeri çocukların beyanları dikkate alınır, ancak bu beyanlar tek başına belirleyici değildir.
5. Tarafların Mahkemedeki Davranışları
Mahkeme süresince ebeveynlerin tutumları, çocuğa yaklaşımları ve birbirlerine karşı olan davranışları da karar üzerinde etkilidir. Çocuğu araçsallaştıran, diğer ebeveyni kötüleyen ya da mahkemeye gerçek dışı beyanlarda bulunan taraf aleyhine kanaat oluşabilir.
6. Pedagog, Sosyal Hizmet Uzmanı ve Psikolog Raporları
Hâkim, çocuğun yaşam alanı ve ebeveynlerle ilişkisini gözlemlemek için uzman bilirkişilerden rapor isteyebilir. Aile mahkemesi bünyesindeki pedagog ve sosyal hizmet uzmanları, çocuğun hangi tarafla kalmasının daha sağlıklı olacağını raporlar ve bu raporlar karar üzerinde etkili olur.
7. Mevcut Velayet Durumu ve İstikrar
Velayet değişikliği davalarında hâkim, çocuğun mevcut düzenine müdahalenin yaratacağı etkileri de değerlendirir. Yerleşmiş düzenin bozulması, ancak ciddi bir gerekçeye dayanıyorsa uygun görülür.
8. Kardeşlerin Ayrılmaması İlkesi
Birden fazla çocuk söz konusuysa, kardeşlerin birbirinden ayrılmaması esastır. Hâkim, istisnai durumlar dışında kardeşleri farklı ebeveynlere vermemeye özen gösterir.
9. Şiddet ve İlgisizlik İddiaları
Taraflardan biri hakkında fiziksel ya da psikolojik şiddet iddiası varsa, bu durum öncelikli olarak araştırılır. Çocuğa ilgisizlik, ihmalkâr tutumlar ya da zararlı alışkanlıklar (alkol, madde kullanımı vb.) hâkim tarafından dikkate alınan ciddi kriterlerdendir.
10. Yargıtay İçtihatları ve Hukuki Mevzuat
Hâkim, karar verirken Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarını ve Türk Medeni Kanunu’nu dikkate alır. Uygulamada benzer olaylara ilişkin Yargıtay kararları emsal niteliğindedir ve hâkimin kanaatini pekiştirmede rol oynar.
Velayet kararını etkileyen mahkeme davranışları nelerdir?
Ebeveynlerin mahkemedeki tutumu, çocuğa yaklaşımı ve birbirlerine karşı davranışları, mahkeme kararını etkiler. Çocuğu araçsallaştıran veya diğer ebeveyni kötüleyen davranışlar olumsuz değerlendirilir.
Çocuğun görüşü velayet konusunda ne kadar önemlidir?
Türk Medeni Kanunu’na göre, ayırt etme gücüne sahip çocukların görüşleri dikkate alınabilir, genellikle 8 ve üzeri çocukların fikirleri alınır, ancak bu tek belirleyici değildir.
Ebeveynlerin yaşam koşulları velayet kararında nasıl bir rol oynar?
Hâkim, ekonomik durum, iş durumu ve konutun uygunluğu gibi faktörleri inceler. Ancak, maddi güç dışında, çocuğa zaman ayırma ve bakım sağlayabilme durumu da değerlendirilir.
Çocuğun yaşı ve gelişim durumu velayet kararını nasıl etkiler?
Küçük yaşlardaki çocukların velayetinde genellikle anne tercih edilir, özellikle 6 yaş altı çocuklar için bu eğilim güçlüdür. Ancak, annenin bakım elverişsizliği durumunda, babaya da velayet verilebilir.
Velayet davalarında çocuğun üstün yararı ilkesi nedir?
Velayet davalarında temel ilke, çocuğun üstün yararını gözetmektir. Hâkim, kararını verirken çocuğun en sağlıklı fiziksel ve ruhsal gelişimini gerçekleştirebileceği ortamı ve ihtiyaçlarını dikkate alır.
